معاملات با اشخاص وابسته و ریسک حسابرسی: آیا مقررات افشای معاملات با اشخاص وابسته مهم است؟

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه اقتصاد و حسابداری، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.

2 گروه حسابداری، واحد لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان، ایران.

3 گروه حسابرسی، مؤسسه غیرانتفاعی شفق، نشتارود، ایران.

10.22103/jak.2024.21883.3918

چکیده

هدف: هدف این پژوهش بررسی تأثیر معاملات با اشخاص وابسته بر ریسک حسابرسی در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. همچنین، اثر تعدیل‌کنندگی تصویب مقررات افشای معاملات با اشخاص وابسته نیز مورد بررسی قرار گرفته است.
 روش: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش پاسخ به فرضیه‌ها، توصیفی- همبستگی است. جامعه آماری پژوهش کلیه شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در سال‌های 1385 الی 1400 است. با استفاده از روش غربال‌گری، داده‌های مالی 112 شرکت در سال (1792 مشاهده) جمع‌آوری شد. به منظور آزمون فرضیه پژوهش از روش رگرسیون چند متغیره مبتنی بر داده‌های پانل استفاده شد.
 یافته‌ها: نتایج پژوهش نشان داد معاملات با اشخاص وابسته بر ریسک حسابرسی تأثیر مثبت و معناداری دارد و تصویب مقررات افشای معاملات با اشخاص وابسته موجب تأثیر بیشتر معاملات با اشخاص وابسته بر ریسک حسابرسی شده است.
نتیجه‌گیری: نتیجه این پژوهش، دیدگاه تضاد منافع را تأیید می‌کند. با توجه به ارتباط مثبت بین معاملات با اشخاص وابسته و ریسک حسابرسی، این‌گونه استدلال می‌شود دیدگاه شرکت‌ها در انجام معاملات با اشخاص وابسته، مبتنی بر تضاد منافع و فرصت‌طلبی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


بشیری‌منش، نازنین و صمیمی، امین (1400). خوانایی متن صورت‌های مالی و استراتژی‌های حسابرسان در مواجه با ریسک حسابرسی. فصلنامه پژوهش‌های تجربی حسابداری، 11(39)، 191-169 doi: 10.22051/jera.2020.31275.2679.
جامعی، رضا و کولی‌وند، زهره (1400). بررسی رابطه مالکیت نهادی و حق‌الزحمه حسابرسی با تأکید بر ارتباطات سیاسی. مجله دانش حسابداری، 12(1)، 172-159 doi: 10.22103/jak.2021.14837.3107.
حاجیها، زهره و آزادزاده، عادله (1397). معاملات غیر نقدی و غیرعملیاتی با اشخاص وابسته و قابلیت مقایسه صورت‌های مالی با تأکید بر نقش تعدیل کنندگی اندازه مؤسسه حسابرسی. دانش حسابداری مالی، 5(1)، 78-53 doi: 10.30479/jfak.2018.1399.
زارع بهنمیری، محمدجواد و حسنخانی، فاطمه (1401). بررسی معیارهای پیچیدگی شرکت و تأخیر در ارائه گزارش حسابرسی: با رویکرد فراتحلیل. مجله دانش حسابداری، 13(4)، 177-161 doi: 10.22103/jak.2021.18232.3575.
شعری، صابر و حمیدی، الهام (1391). شناسایی انگیزه‎های معاملات با اشخاص وابسته. پژوهشهای تجربی حسابداری، 2(2)، 64-49 10.22051/jera.2014.562 doi:.
سرلک، نرگس و اکبری، مینا (1392). رابطه بین معاملات با اشخاص وابسته و مدیریت سود. بررسی‏‌های حسابداری و حسابرسی، 20(4)، 92-77 10.22059/acctgrev.2014.36590 doi:.
شیروانی، حامد و سروش‌یار، افسانه (1398). مقاله پژوهشی: بررسی تأثیر تمرکز مالکیت در شرکت‌های خانوادگی و غیرخانوادگی بر عملکرد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. راهبرد مدیریت مالی، 7(1؟)، 165-174 doi: 10.22051/JFM.2018.14742.1327.
عباس‌زاده، محمدرضا؛ قناد، مصطفی و به‌سودی، افشین (1396). رقابت در بازار محصول، معاملات با اشخاص وابسته و بهای خدمات حسابرسی. فصلنامه بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 24(1)، 80-61 doi: 10.22059/acctgrev.2017.61843.
کرمی، غلامرضا؛ بیک بشرویه، سلمان و ایزدپور، مصطفی (1400). بررسی تأثیر مالکیت نهادی و تمرکز مالکیت بر کارایی سرمایه‌گذاری در نیروی انسانی. تحقیقات مالی، 23(4)، 665-653 doi: 10.22059/frj.2021.333062.1007253.
واعظ، سیدعلی؛ بنافی، محمد و ویسی، سجاد (1395). بررسی تأثیر تخصص حسابرس بر رابطه بین معاملات با اشخاص وابسته و حق‌الزحمه حسابرسی. مجله بررسی‌های حسابداری، 3(12)، 130-111 doi: 10.22055/jiar.2017.20355.1077.
هاشمی، سید عباس؛ امیری، هادی و معین قفقازی، رؤیا (1391). تأثیر به‌کارگیری هزینه سرمایه بر رابطه سود و بازده سهام. مطالعات تجربی حسابداری مالی، 10(38)، 117-91 dor: 20.1001.1.28210166.1391.10.38.5.8.
یاری، حسن؛ شه‌بخش، محمود و باغومیان، رافیک (1402). خرید اظهارنظر حسابرس و معاملات با اشخاص وابسته: شواهدی از بورس اوراق بهادار تهران. پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 15(58)، 208-189 doi: 10.30495/faar.2023.702110.
References
Abdul Rasheed P.C.A., Hawaldar, I.T., & Mallikarjunappa, T.M. (2021). Related party transactions and audit risk. Cogent Business & Management, 8(1), 1888669 doi: 10.1080/23311975.2021.1888669.
Abbaszadeh, M., Ghannad, M., & BehSoodi, A. (2017). Product market competition, related party transactions and fee of audit services. Accounting and Auditing Review, 24(1), 61-80 doi: 10.22059/acctgrev.2017.61843 [In Persian].
Abernathy, J.L., Guo, F., Kubick, T.R. & Masli, A. (2019). Financial statement footnote readability and corporate audit outcomes. Auditing: A Journal of Practice and Theory, 38(2), 1-26 https://doi.org/10.2308/ajpt-52243
Al-Dhamari, R.A., Al-Gamrh, B., Ku Ismail, K., & Haji, S.S. (2018). Related party transactions and audit fees: the role of the internal audit function. Journal of Management and Governance, 22, 187–212 Doi: https://doi.org/10.1007/s10997-017-9376-6.
Bashirimanesh, N., & Samimi, A. (2021). Readability of financial statements and auditor strategies to deal with audit risk. Empirical Research in Accounting, 11(1), 137-169 doi: 10.22051/jera.2020.31275.2679 [In Persian].
Cheung, Y.L., Jing, L., Lu, T., Rau, P.R., & Stouraitis, A. (2009). Tunneling and propping up: An analysis of related party transactions by Chinese listed companies. Pacific Basin Finance Journal, 17(3), 372–393 doi: https://doi.org/10.1016/j.pacfin.2008.10.001.
El-Helaly, M., & Al-Dah, B. (2022). Related party transactions and dividend payouts. Finance Research Letters, 49, 103114 doi: https://doi.org/10.1016/j.frl.2022.103114.
Gordon, E.A., Henry, E., & Palia, D. (2005). Related party transactions: Associations with corporate governance and firm value. SSRN Electronic Journal, 2005, 1-59 https://dx.doi.org/10.2139/ssrn.558983.
Gordon, E.A., & Henry, E. (2005). Related party transactions and earnings management. Rutgers University. https://dx.doi.org/10.2139/ssrn.612234.
Habib, A., Jiang, H., & Zhou, D. (2015). Related-party transactions and audit fees: Evidence from China. Journal of International Accounting Research, 14(1), 59–83 https://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2448088.
Hajiha, Z., & Azadzadeh, A. (2018). Non-cash and non-operating related party transactions and comparability of financial statements with the moderating role of audit firm size. Financial Accounting Knowledge, 5(1), 53-78 doi: 10.30479/jfak.2018.1399 [In Persian].
Hashemi, S.A., Amiri, H., & Moeein Ghafghazi, R. (2012). The effects of cost of capital on the relationship between earnings and stock returns. Empirical Studies in Financial Accounting, 10(38), 91-117 DOR: 20.1001.1.28210166.1391.10.38.5.8 [In Persian].
Jamei, R., & Koolivand, Z. (2021). Investigating the relationship between institutional ownership and audit fees with emphasizing political connections. Journal of Accounting Knowledge, 12(1), 159-172 doi: 10.22103/jak.2021.-14837.3107 [In Persian].
Karami, Gh., Beik Boshrouyeh, S., & Ezadpour, M. (2022). Investigating the effect of institutional ownership and ownership concentration on labor investment efficiency. Financial Research Journal, 23(4), 653-665 doi: 10.22059/frj.2021.333062.1007253 [In Persian].
Kohlbeck, M., & Mayhew, B. (2004a). Agency costs, contracting, and related party transactions. University of Wisconsin– Madison. https://ssrn.com/abstract=592582.
Kohlbeck, M., & Brian, W.M. (2004b). Related party transactions. University of Wisconsin– Madison. https://ssrn.com/abstract=591285.
Lo, A.W.Y., Wong, R.M.K., & Firth, M. (2010). Can corporate governance deter management from manipulating earnings? Evidence from related-party sales transactions in China. Journal of Corporate Finance, 16(2), 225–235 https://doi.org/10.1016/j.jcorpfin.2009.11.002.
Marchini, P.L., Mazza, T., & Medioli, A. (2018). The impact of related party transactions on earnings management: Some insights from the Italian context. Journal of Management and Governance, 22(6), 1–34 https://doi.org/10.1007/s10997-018-9415-y.
Paternoster, R., Brame, R., Mazerolle, P., & Piquero, A. (1998). Using the correct statistical test for equality of regression coefficients. Criminology, 36(4), 859-866 https://doi.org/10.1111/j.1745-9125.1998.tb01268.x.
Sarlak, N., & Akbari, M. (2014). Relationship between related party transactions and earnings management. Accounting and Auditing Review, 20(4), 77-92 doi: 10.22059/acctgrev.2014.36590 [In Persian].
Sheri, S., & Hamidi, E. (2012). Identifying motives of related party transactions. Empirical Research in Accounting, 2(4), 49-64 doi: 10.22051/jera.2014.562 [In Persian].
Shirvani, H., & Soroushyar, A. (2019). Investigating the effect of concentrated ownership in family and non-family firms on performance of companies listed in Tehran Stock Exchange. Financial Management Strategy, 7(1), 165-184 doi: 10.22051/JFM.2018.14742.1327 [In Persian].
Vaez, S.A., Banafi, M., & Vasi, S. (2016). Investigating the effect of auditor expertise on the relationship between related party transactions and audit fees. Journal of Iranian Accounting Review, 3(12), 111-130 doi: 10.22055/jiar.-2017.20355.1077 [In Persian].
Wang, J., & Yuan, H. (2012). The impact of related party sales by listed Chinese firms on earnings informativeness and earnings forecasts. International Journal of Business, 17(3), 258–275 https://dx.doi.org/10.2139/ssrn.970873.
Williams, M.P., & Taylor, D.W. (2013). Corporate propping through related-party transactions: The effect of China’s securities regulations. International Journal of Law and Management, 55(1), 28–41 https://doi.org/10.1108/-17542431311303804.
Wong, R.M., Kim, J.B., & Lo, A.W. (2015). Are related-party sales value-adding or value-destroying? Evidence from China. Journal of International Financial Management and Accounting, 26(1), 1–38 https://doi.org/10.1111/jifm.12023.
Yari, H., Shahbakhsh, M., & Baghomian, R. (2023). Auditor opinion shopping and related party transactions: Evidence of Tehran Stock Exchange. Financial Accounting and Auditing Research, 15(58), 189-208 doi: 10.30495/faar.2023.702110 [In Persian].
Yeh, Y.H., Shu, P.G., & Su, Y.H. (2012). Related-party transactions and corporate governance: The evidence from the Taiwan stock market. Pacific Basin Finance Journal, 20(5), 755–776 https://doi.org/10.1016/j.pacfin.2012.02.003.
Zare Bahnamiri, M.J., & Hasankhani, F. (2022). Organizational complexity and audit report lag: Meta-analysis. Journal of Accounting Knowledge, 13(4), 161-177 doi: 10.22103/jak.2021.18232.3575 [In Persian].