بررسی تأثیر گزارشگری مالی محافظه‌کارانه بر رابطه بین عدم اطمینان محیطی و ناهنجاری اقلام تعهدی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

استادیار گروه حسابداری، دانشکده حسابداری و اقتصاد، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران.

چکیده

هدف: هدف این پژوهش، بررسی تأثیر نقش گزارشگری مالی محافظه‌کارانه بر رابطه بین عدم اطمینان محیطی و ناهنجاری اقلام تعهدی در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است.
 روش: به منظور دستیابی به اهداف پژوهش، فرضیه‌های پژوهش بر مبنای نمونه آماری متشکل از 167 شرکت طی دوره 10 ساله از سال 1391 تا 1400 با استفاده از تحلیل همبستگی از طریق روش تخمین داده‌های ترکیبی از طریق نرم‌افزار Eviews مورد آزمون قرار گرفت. برای اندازه‌گیری ناهنجاری اقلام تعهدی از رویکرد ترازنامه‌ای، برای اندازه‌گیری عدم اطمینان محیطی از رویکرد ضریب تغییرات فروش و برای اندازه‌گیری محافظه‌کاری گزارشگری مالی از رویکرد عدم تقارن زمانی سود بهره گرفته شد.
 یافته‌ها: نتایج نشان می‌دهد بین عدم اطمینان محیطی و ناهنجاری اقلام تعهدی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد؛ همچنین گزارشگری مالی محافظه‌کارانه رابطه بین عدم اطمینان محیطی و ناهنجاری اقلام تعهدی را تضعیف می‌کند.
 نتیجه‌گیری: به‌صورت کلی مواجهه با عدم قطعیت بیشتر منجر به تشدید ناهنجاری اقلام تعهدی می‌شود، ازاین‌رو مدیران سعی می‌کنند با به‌کارگیری استراتژی‌های مناسب، اثر عدم اطمینان‌های محیطی را تعدیل کنند. باتوجه به نقش محافظه‌کاری گزارشگری مالی در بهبود کیفیت محیط اطلاعاتی شرکت‌ها، نتایج این پژوهش می‌تواند درک بهتری از حسابداری و گزارشگری مالی محافظه‌کارانه و پیامدهای مهم روش‌های محافظه‌کارانه برای سرمایه‌گذاران و شرکت‌ها ارائه دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


بیات، علی و محمدی، مجید (1396). مروری بر مفهوم محافظه‌کاری در حسابداری و مدل‌های سنجش آن. پژوهش‌های کاربردی در مدیریت و حسابداری، 2(6)، 118-101 https://www.joas.ir/user/articles/75.
پوربقال، فاطمه (1393). بررسی رابطه انتقال دانش و عدم اطمینان محیطی با انعطاف‌پذیری زنجیره تأمین و عملکرد مالی در شرکت‌های تولیدی استان خوزستان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران اهواز.
جلالی، فاطمه؛ هشی، عباس؛ دانشی، وحید و کامرانی، هدی (1399). بررسی ارتباط بین عدم اطمینان محیطی، مالکیت نهادی و اجتناب مالیاتی. تحقیقات حسابداری و حسابرسی، 12(46)، 133-146 https://www.iaaaar.com/article_112785.html.
حسن‌پور، شیوا و عربی، مهدی (1396). تأثیر شرایط عدم اطمینان بر رابطه محافظه‌کاری و انحراف پیش‌بینی سود. مطالعات حسابداری و حسابرسی، 6(23)، 112-95 https://www.iaaaas.com/article_98690.html?lang=fa.
حسنی، محمد و عظیم‌زاده، نفیسه. (1396). رابطه بین کیفیت حسابرسی و مدیریت سود ناشی از اقلام تعهدی، شواهدی از ضعف سودآوری و ضعف نقدینگی. پژوهش‌های نوین در حسابداری و حسابرسی، 1(1)، 168-139 https://jopa.khatam.ac.ir/article_47449.html?lang=fa.
حسین‌افشاری، مهران؛ دستگیر، محسن و خواجوی، شکراله (1400). تأثیر افت فروش شرکت بر محافظه‌کاری مبتنی بر عدم تقارن زمانی اقلام تعهدی. مجله دانش حسابداری، 12(4)، 21-1 https://jak.uk.ac.ir/article_2940.html.
حسینی، سیداحسان؛ هاشمی، سیدعباس و امیری، هادی (1399). بررسی عملکرد راهبرد معاملاتی اقلام تعهدی. راهبرد مدیریت مالی، 8(3)، 41-21 https://journal.alzahra.ac.ir/article_5074.html.
خدادادی، حمیدرضا (1400). عدم اطمینان محیطی، مدیریت سود و بازده سهام (نقش تعدیل‌کننده توانایی مدیران). کنکاش مدیریت و حسابداری، 1(3)، 169-146 https://jmar.ir/1781-2.
خواجوی، شکرالله؛ جهاندوست مرغوب، مهران و ویسی حصار، ثریا (1402). تأثیر محیط‌های مختلف اطلاعاتی بر رابطه بین کیفیت افشا و ریسک غیرسیستماتیک سهام: رویکرد تحلیل مؤلفه‌های اصلی. راهبرد مدیریت مالی، 11(40)، 144-121 https://jfm.alzahra.ac.ir/article_4680.html?lang=fa.
رئیس‌زاده، سیدمحمدرضا و رمضانی، جواد (1397). عدم اطمینان محیطی، مدیریت سود و بازده سهام (نقش تعدیل‌کننده توانایی مدیران). دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 7(26)، 132-121 https://journals.srbiau.ac.ir/article_12516.html.
عینی، آرش؛ همدم، هادی و قدیم‌پور، جواد (1398). تأثیر عدم اطمینان محیطی بر تأمین مالی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. چشم‌انداز حسابداری و مدیریت، 2(13)، 33-52 https://www.jamv.ir/article_90039.html.
گلشن، مهدی و عبدلی، محمد (1400). بررسی ارتباط بین محافظه‌کاری با کیفیت سود و شرایط تورمی اقتصادی در شرکت‌ها. رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، 5(16)، 55-36 https://majournal.ir/index.php/ma/article/view/762.
مشکی میاوقی، مهدی و محمدی، رؤیا (1398). بررسی اثر محافظه‌کاری مشروط بر کیفیت سود مبتنی بر مرتبط بودن با ارزش و ضریب واکنش سود. پژوهش‌های حسابداری مالی، 11(2)، 74-61 https://far.ui.ac.ir/article_24195.html.
معتمدی، پگاه و تاری‌وردی، یداله (1401). تأثیر عدم اطمینان محیطی بر پایداری سود. پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 14(1)، 49-31 https://journals.iau.ir/ article_691685.html.
منصوریان، رضا و رضایی، نادر (1399). بررسی تأثیر ناهنجاری اقلام تعهدی بر فعالیت‌های تأمین مالی. دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، 13(46)، 124-111 https://journals.srbiau.ac.ir/article_15836.html?lang=en.
موسوی‌مطهر، سیدسجاد؛ رحمانی، علی و امیری، هوشنگ (1401). تأثیر پیاده سازی استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی بر صورت وضعیت مالی در ایران. مجله دانش حسابداری، 13(3)، 44-21 https://jak.uk.ac.ir/article_3305.html.
ودیعی، محمدحسین و ساعی، محمدحسین (1398). بررسی ارتباط بین اقلام تعهدی اختیاری خاص شرکت و بازده غیرعادی آتی سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 26(1)، 168-150 https://acctgrev.ut.ac.ir/article_71155.html?lang=fa.
هاشمی، سیدعباس و جلالی مقدم، حسین (1392). تأثیر اقلام تعهدی بر رابطه تأمین مالی خارجی با بازده آتی سهام. پژوهش‌های حسابداری مالی، 5(2)، 53-72 https://far.ui.ac.ir/article_16977_0.html?lang=fa.
References
Abed, A.J., & Khudair, D.Z. (2022). The effect of accounting conservatism on financial performance an applied study of a sample of banks listed in the Iraq stock exchange. AL-Qadisiyah Journal for Administrative and Economic sciences, 24(2), 517-535 DOI: 10.36941/ajis-2022-0116.
Ahsan, T., Mirza, S.S., Al-Gamrh, B., Bin-Feng, C., & Rao, Z.U. (2021). How to deal with policy uncertainty to attain sustainable growth: The role of corporate governance. Corporate Governance, 21(1), 78-91 https://doi.org/ 10.1108/CG-04-2020-0121.
Aizenman, J., & Binici, M. (2016). Exchange market pressure in OECD and emerging economies: Domestic vs. external factors and capital flows in the old and new normal. Journal of International Money and Finance, 66, 65-87 https://doi.org/10.1016/j.jimonfin.2015.12.008.
Al-Taie, B.F.K., Flayyih, H.H., & Talab, H.R. (2017). Measurement of income smoothing and its effect on accounting conservatism: An empirical study of listed companies in the Iraqi stock exchange. International Journal of Economic Perspectives, 11(3), 710-719 https://www.proquest.com/docview/2101266183?sourcetype=Scholarly%20Journals.
Alvarado, N.R., De Fuentes, P., & Laffarga, J. (2019). Do auditors mitigate earnings management during economic crisis? Revista de Contabilidad-Spanish Accounting Review, 22(1), 6-20 DOI: 10.6018/rcsar.22.1.354271.
Antony, A. (2020). Behavioral finance and portfolio management: Review of theory and literature. Journal of Public Affairs, 20(2), e1996 DOI: 10.1002/pa.1996.
Arieftiara, D., Utama, S., & Wardhani, R. (2017). Environmental uncertainty as a contingent factor of business strategy decisions: Introducing an alternative measure of uncertainty. Australasian Accounting, Business and Finance Journal, 11(4), 116-130 DOI: 10.14453/aabfj.v11i4.9.
Bayat, A., & Mohammadi, M. (2017). An overview of the concept of conservatism in accounting and its measurement models. Applied Research in Management and Accounting, 2(6), 101-118 https://www.joas.ir/ user/articles/75 [In Persian].
Bhattacharya, U., Daouk, H., & Welker, M. (2003). The world price of earnings opacity. The Accounting Review, 78, 641–678 https://www.jstor.org/stable/3203220.
Bloom, R. (2018). Conservatism in accounting: A reassessment. Accounting Historians Journal, 45(2), 1-15 https://www.jstor.org/stable/45409069.
Brancaccio, E., Gallegati, M., & Giammetti, R. (2022). Neoclassical influences in agent‐based literature: A systematic review. Journal of Economic Surveys, 36(2), 350-385 https://doi.org/10.1111/joes.12470.
Chen, L.H., Folsom, D.M., Paek, W., & Sami, H. (2014). Accounting conservatism, earnings persistence, and pricing multiples on earnings. Accounting Horizons, 28(2), 233-260 https://ssrn.com/abstract=964250.
Dang, H.N., & Tran, D.M. (2019). Relationship between accrual anomaly and stock return: The case of Vietnam. The Journal of Asian Finance, Economics and Business, 6(4), 19-26 DOI: 10.13106/jafeb.2019.vol6.no4.19.
Deng, M., Fang, X., Tian, Z., & Luo, W. (2022). The impact of environmental uncertainty on corporate innovation: Evidence from Chinese listed companies. Sustainability, 14(9), 4902 https://doi.org/10.3390/su14094902.
Drobetz, W., El Ghoul, S., Guedhami, O., & Janzen, M. (2018). Policy uncertainty, investment, and the cost of capital. Journal of Financial Stability, 39, 28-45 https://doi.org/10.1016/j.jfs.2018.08.005.
Ehiedu, V.C., & Obi, K.C. (2022). Efficient market hypothesis (EMH) and the Nigerian stock exchange in the midst of global financial crises. International Journal of Academic Management Science Research, 6(8), 263-273 ijeais.org/wp-content/uploads/2022/8/IJAMSR220822.pdf.
Einy, A., Hamdam, H., & Ghadimpour, J. (2019). The impact of environmental uncertainty on financing companies listed in Tehran stock exchange. Accounting and Management Vision, 2(13), 33-52 https://www.jamv.ir/ article_90039.html?lang=en [In Persian].
Eker, M., & Eker, S. (2019). Exploring the relationships between environmental uncertainty, business strategy and management control system on firm performance. Business and Economics Research Journal, 10(1), 115-130 DOI: 10.20409/berj.2019.158.
Fatima, H., Haque, A., & Qammar, M.A.J. (2022). Earnings management, uncertainty and the role of conservative financial reporting: Empirical evidence from Pakistan. The Journal of Asian Finance, Economics and Business, 9(4), 39-52 DOI: 10.13106/jafeb.2022.vol9.no6.0231.
García Lara, J.M., Garcia Osma, B., & Penalva, F. (2014). Information consequences of accounting conservatism. European Accounting Review, 23(2), 173-198 https://doi.org/10.1080/09638180.2014.882263.
Ghosh, D., & Olsen, L. (2009). Environmental uncertainty and managers use of discretionary accruals. Accounting, Organizations and Society, 34(2), 188-205 https://doi.org/10.1016/j.aos.2008.07.001.
Gill, R.K., & Bajwa, R. (2018). Study on behavioral finance, behavioral biases, and investment decisions. International Journal of Accounting and Financial Management Research, 8(3), 1-14 DOI: 10.24247/ijafmraug20181.
Golshan, M., & Abdoli, M. (2021). Investigating the relationship between conservatism, profit quality and economic inflationary conditions in companies. New research approaches in management and accounting, 5(16), 36-55 https://majournal.ir/index.php/ma/article/view/762 [In Persian].
Guay, W.R., & Verrecchia, R.E. (2018). Conservative disclosure. Journal of Financial Reporting, 3(1), 73-92 https://ssrn.com/abstract=995562.
Habib, A., Hossain, M., & Jiang, H. (2011). Environmental uncertainty and the market pricing of earnings smoothness. Advances in International Accounting, 32, 11-40 https://doi.org/10.1016/j.adiac.2011.04.003.
Hassanpour, Sh., & Arabi, M. (2017). The effect of uncertainty conditions on the relationship between conservatism and errors of earnings forecast. Accounting and Auditing Studies, 6(23), 95-112 https://www.iaaaas.com/ article_98690.html [In Persian].
Hasani, M., & Azimzadeh, N. (2017). The relationship between audit quality and earnings management due to accruals, evidence of weak profitability and weak liquidity. Operational and Performance Research in Accounting and Auditing, 1(1), 139-168 https://jopa.khatam.ac.ir/article_47449.html?lang=en [In Persian].
Hashemi, A., & Jalali Moghadam, H. (2013). The effect of accruals on the relationship of external financing and future stock returns. Financial Accounting Research, 5(2), 53-72 https://far.ui.ac.ir/article_16977_0.html?lang=fa [In Persian].
Hashim, H.T., & Mohammed, F.J. (2022). The effect of accounting conservatism on information asymmetry: Evidence from companies listed on the Iraq stock exchange. World Economics and Finance Bulletin, 17, 188-200 https://www.scholarexpress.net/index.php/wefb/article/view/1879.
Hejranijamil, M., Hejranijamil, A., & Shekarkhah, J. (2020). Accounting conservatism and uncertainty in business environments; using financial data of listed companies in the Tehran stock exchange. Asian Journal of Accounting Research, 5(2), 179-194 https://doi.org/10.1108/AJAR-04-2020-0027.
Hossein Afshari, M., Dastgir, M., & Khajavi, Sh. (2021). The effect of firm sales decline on conservatism based on the asymmetric timeliness of accruals. Journal of Accounting Knowledge, 12(4), 1-21 https://jak.uk.ac.ir/ article_2940.html?lang=en [In Persian].
Hosseini, S.E., Hashemi, S.A., & Amiri, H. (2020). Examining the performance of accruals trading strategy. Financial Management Strategy, 8(3), 21-41 https://journal.alzahra.ac.ir/article_5074.html?lang=en [In Persian].
Hsieh, C.C., Ma, Z., & Novoselov, K.E. (2019). Accounting conservatism, business strategy, and ambiguity. Accounting, Organizations and Society, 74, 41-55 https://doi.org/10.1016/j.aos.2018.08.001.
Hu, S., & Wang, S. (2022). Does environmental uncertainty of enterprises aggravate the accrual anomaly in the stock market? Evidence from China. Frontiers in Psychology, 13, 1-20 https://www.frontiersin.org/journals/ psychology/articles/10.3389/fpsyg.2022.1006957/full.
Izadi, J., Nazarian, A., Ye, J., & Shahzad, A. (2019). The association between accruals and stock return following FRS3. International Journal of Accounting, Auditing and Performance Evaluation, 15(3), 262-277 https://dx.doi.org/ 10.1504/IJAAPE.2019.102249.
Jalali, F., Hoshi, A., Daneshi, V., & Kamrani, H. (2020). Investigating the relationship between environmental uncertainty, institutional ownership and tax avoidance. Accounting and Auditing Researches, 12(46), 133-146 https://www.iaaaar.com/article_112785.html?lang=en [In Persian].
Khajavi, S., Jahandoust Marghoub, M., & Weysihesar, S. (2023). The impact of different information environments on the relationship between disclosure quality and idiosyncratic stock risk: A principal component analysis approach. Financial Management Strategy, 11(1), 131-144 https://jfm.alzahra.ac.ir/ article_4680.html?lang=en [In Persian].
Khodadadi, H. (2021). Factors affecting the entrepreneurial intention of graduates in the field of sports science and the theory of planned behavior. Management and Accounting Research, 3(1), 146-169 https://jmar.ir/1781-2 [In Persian].
Kim, S., Kraft, P., & Ryan, S.G. (2013). Financial statement comparability and credit risk. Review of Accounting Studies, 18, 783-823 http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2094637.
Laguir, I., Gupta, S., Bose, I., Stekelorum, R., & Laguir, L. (2022). Analytics capabilities and organizational competitiveness: Unveiling the impact of management control systems and environmental uncertainty. Decision Support Systems, 156, 113744 https://doi.org/10.1016/j.dss.2022.113744.
Lara, J.M.G., Osma, B.G., & Penalva, F. (2020). Conditional conservatism and the limits to earnings management. Journal of Accounting and Public Policy, 39(4), 106738 https://doi.org/10.1016/j.jaccpubpol.2020.106738.
Lizińska, J., & Czapiewski, L. (2023). Financial distress and accrual and real earnings management in Polish public companies. Theoretical Journal of Accounting, 47(1), 79-97 https://ztr.skwp.pl/resources/html/article/details? id=236478&language=en.
Mansourian, R., & Rezaei, N. (2020). Investigating the impact of accrual anomaly on corporate financing activities. Financial Knowledge of Securities Analysis, 13(46), 111-124 https://journals.srbiau.ac.ir/article_ 15836.html?lang=en [In Persian].
Meshki Miavaghi, M., & Mohammadi, R. (2019). Investigating the effect of conditional conservatism on earnings quality based on price value relevance and the earnings response coefficients. Financial Accounting Research, 11(2), 61-74 https://far.ui.ac.ir/article_24195.html?lang=en [In Persian].
Motamedi, P., & Tariverdi, Y. (2022). The effect of environmental uncertainty on earnings persistence. Financial Accounting and Auditing Research, 14(53), 31-49 https://journals.iau.ir/article_691685.html?lang=en [In Persian].
Mousavi Motahar, S.S., Rahmani, A., & Amiri, H. (2022). The impact of implementing international financial reporting standards on the statement of financial position in Iran. Journal of Accounting Knowledge, 13(3), 21-44 https://jak.uk.ac.ir/article_3305.html?lang=en [In Persian].
Nagar, V., Schoenfeld, J., & Wellman, L. (2019). The effect of economic policy uncertainty on investor information asymmetry and management disclosures. Journal of Accounting and Economics, 67(1), 36-57 https://doi.org/10.1016/j.jacceco.2018.08.011.
Namakavarani, O.M., Daryaei, A.A., Askarany, D., & Askary, S. (2021). Audit committee characteristics and quality of financial information: The role of the internal information environment and political connections. Journal of Risk and Financial Management, 14(6), 273-291 https://ideas.repec.org/a/gam/jjrfmx/v14y2021i6p273-d576430.html.
Ohlson, J.A. (2014). Accruals: An overview. China Journal of Accounting Research, 7(2), 65-80 https://doi.org/ 10.1016/j.cjar.2014.03.003.
Pourbaghal, F. (2014). Investigating relationship between knowledge transfer and environmental uncertainty with supply chain flexibility and financial performance in manufacturing companies in Khuzestan province. Master's Thesis, Shahid Chamran University of Ahvaz, Iran [In Persian].
Raiiszade, S.M., & Ramezani, J. (2018). Environmental uncertainty, earnings management and stock returns (The moderating impact of managers' ability). Journal of Management Accounting and Auditing Knowledge, 7(26), 121-132 https://journals.srbiau.ac.ir/article_12516.html?lang=en [In Persian].
Ramiah, V., Xu, X., & Moosa, I. A. (2015). Neoclassical finance, behavioral finance and noise traders: A review and assessment of the literature. International Review of Financial Analysis, 41, 89-100 https://doi.org/ 10.1016/j.irfa.2015.05.021.
Rashidi, M. (2021). Manager optimism based on environmental uncertainty and accounting conservatism. Iranian Journal of Management Studies, 14(1), 61-86 DOI: 10.22059/ijms.2020.290260.673811.
Schettkat, R. (2018). Revision or revolution? A note on behavioral vs. neoclassical economics. Schumpeter Discussion Papers, 5, 1-26 http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3204441.
Sloan, R.G. (1996). Do stock prices fully reflect information in accruals and cash flows about future earnings? Accounting Review, 71(3), 289-315 https://www.jstor.org/stable/248290.
Sun, Z., Yang, G., & Bai, H. (2023). The spillover effect of customers' financial risk on suppliers' conservative reporting: Evidence from China. International Review of Financial Analysis, 87, 102576 https://doi.org/10.1016/ j.irfa.2023.102576.
Tan, J. (2001). Innovation and risk-taking in a transitional economy: A comparative study of Chinese managers and entrepreneurs. Journal of Business Venturing, 16(4), 359-376 https://doi.org/10.1016/S0883-9026(99)00056-7.
Vadiee Noghbi, M.H., & Saei, M.H. (2019). The relationship between firm-specific discretionary accruals and stock future abnormal returns. Accounting and Auditing Review, 26(1), 150-168 https://acctgrev.ut.ac.ir/ article_71155.html?lang=en [In Persian].
Wu, J., Zhang, L., & Zhang, X.F. (2010). The Q‐theory approach to understanding the accrual anomaly. Journal of Accounting Research, 48(1), 177-223 https://www.jstor.org/stable/40389245.
Yuan, F., & Zhan, H. (2022). Stock market investment behavior based on behavioral finance based on data fusion algorithm. IETE Journal of Research, In Proof, DOI: 10.1080/03772063.2021.2016507.
Zhang, J. (2008). The contracting benefits of accounting conservatism to lenders and borrowers. Journal of Accounting and Economics, 45(1), 27-54 https://doi.org/10.1016/j.jacceco.2007.06.002.