طراحی مدل حسابداری مدیریت ضایعات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه حسابداری، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران.

2 دانشیار گروه حسابداری، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران.

3 دانشیار گروه حسابداری، واحد بندر گز، دانشگاه آزاد اسلامی، بندر گز، ایران.

10.22103/jak.2022.19612.3719

چکیده

هدف: هدف این پژوهش طراحی مدل حسابداری مدیریت ضایعات و ارزیابی ابعاد شناسایی شده مدل بر اساس تحلیل ساختاری تفسیری است.
 روش: این پژوهش با رویکرد گلیزر اقدام به طراحی مدل حسابداری مدیریت زیست‌محیطی نمود. سپس با تحلیل ماتریس تفسیری، تاثیرگذارترین مؤلفه‌ تعیین شد. جامعه هدف در بخش کیفی ۱۳ نفر از متخصصان خبره دانشگاهی در رشته حسابداری و در بخش کمی، ۲۰ نفر از مدیران شرکت‌های بازار سرمایه بود که در افشای عملکردهای محیط‌زیست فعالیت داشتند.
 یافته‌ها: نتایج در بخش کیفی شامل ۳ مقوله، ۶ مؤلفه و ۳۱ کد مفهومی است که در قالب یک مدل پکپارچه ۶ ضلعی ارائه شد. نتایج در بخش کمی نشان داد، بالاترین سطح دو مؤلفه‌ توسعه عملکرد یکپارچه مدیریت ضایعات زیست‌محیطی و قیمت‌گذاری استراتژیک براساس کنترل ضایعات زیست‌محیطی و در پایین‌ترین سطح، سیستم اطلاعات حسابداری محیط‌زیست و برنامه‌ریزی استراتژیک منابع سازمانی قرار گرفته‌اند.
 نتیجه‌گیری: تأثیرگذارترین مؤلفه‌، مؤلفه‌های سیستم اطلاعات حسابداری محیط‌زیست و برنامه‌ریزی استراتژیک منابع سازمانی است. شرکت‌های بازار سرمایه برای کنترل ضایعات زیست‌محیطی و کاهش هزینه‌های خود به سیستم‌های اطلاعات حسابداری محیط‌زیست جهت تبدیل داده به اطلاعات و تصمیم‌گیری در قالب ستاده‌های قابل اتکاء به درون سازمان برای برنامه‌ریزی مناسب جهت برآورد صحیح منابع مورد نیاز احتیاج دارند.

کلیدواژه‌ها


ابراهیم‌پور، مجتبی؛ عیلامی رودمعجنی، فاطمه و خسروی زادبند، حمید (1394). حسابداری زیست‌محیطی و چالش‌های پیش روی آن در ایران. حسابداری سلامت، 4(3)، 128-108.
ابراهیمی‌کهریزسنگی، خدیجه و بخردی‌نسب، وحید (1398). نقش راهبری شرکتی در حسابداری مدیریت استراتژیک. حسابداری مدیریت، 12(41)، 89-69.
ابوالقاسمی، محمود؛ عبدلی، محمدرضا؛ ولیان، حسن؛ دهدار، فرهاد (1400). طراحی مدل علل زمینه‌ای ایجاد کننده بلوغ حرفه‌ای حسابرسان مبتنی بر رویکرد نظریه داده بنیاد. پژوهش‌های تجربی حسابداری، 11(1)، 100-81.
جوادی‌پور، علیرضا (۱۳۹۷). مروری بر پژوهش‌های حسابداری اجتماعی و زیست‌محیطی در 25 سال گذشته. پژوهش حسابداری، ۲۹(۲)، ۱۳۷-۱۲۱.
رحیمی، علیرضا؛ شمس‌الدینی، کاظم و عسگری شاهم‌آباد، مهدی (1401). تدوین مدل اجرایی مالیات‌های زیست محیطی. مجله دانش حسابداری، 13(4)، 142-117. https://jak.uk.ac.ir/article_3232_990b5cdc0378693382793302418cc91b.pdf.
زندی، آناهیتا (1399). آزمون اثر بخشی حسابداری مدیریت زیست‌محیطی بر کیفیت افشاء اطلاعات کربن. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 9(35)، 220-207.
طالب‌نیا، قدرت‌اله؛ صارمی‌نیا، مهسا؛ جعفرپور، هومن. (1400). مروری بر حسابداری محیط زیست. مطالعات حسابداری و حسابرسی، 10(39)، 54-35.
قنبری، وحید؛ عبدلی، محمدرضا؛ ولیان، حسن. (1399). طراحی الگوی اثربخشی مکانیزم‌های حسابداری محیط‌زیستی باهدف توسعه‌پایدار شرکت‌های بورس اوراق‌بهادار براساس تحلیل داده بنیاد. پژوهش‌های محیط‌زیست، 11(22)، 57-72.
مبارکی، اکرم؛ تمیمی، محمد و صالحی، اله‌کرم (1401). بسط تئوری راف جهت تعیین مطلوبیت مصادیق گزارشگری پایدار تحت راهبردهای رویکرد شهروند شرکتی سبز. مجله دانش حسابداری، انتشار آنلاین 1401. https://jak.uk.ac.ir/article_3634.html.
ملکیان، حمزه و نوری سنچولی، مرضیه (۱۳۹۶). حسابداری سبز، ابزاری جامع و فراگیر در جریان اطلاعات مدیریت زنجیره تامین سبز. نشریه مطالعات کاربردی در علوم مدیریت و توسعه، ۴(۴)، ۱۱۳-۹۷.
یعقوبیان، شیرمحمد؛ جمشیدی نوید، بابک؛ قنبری، مهرداد و نادمی، آرش (1400). ارائه مدل اقتضایی ارزیابی عملکرد شرکت‌ها با تأکید بر نقش ابزارهای نوین حسابداری مدیریت. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 10(37)، 127-113.
References
Abolghasemi, M., Abdoli, M., Valiyan, H., & Dehdar, F. (2021). Designing auditor's professional maturity model by grounded theory approach. Empirical Research in Accounting, 11(1), 81-100 [In Persian].
Abu Afifa, M.M., & Saleh, I. (2022). Management accounting systems effectiveness, perceived environmental uncertainty and companies’ performance: the case of Jordanian companies. International Journal of Organizational Analysis, 30(2), 259-288.
Alsaifi, Kh., Elnahass, M., & Salama, A. (2021). Market responses to firms’ voluntary carbon disclosure: Empirical evidence from the United Kingdom, Journal of Cleaner Production, 262(3), 94-133.
Cavicchi, C., Oppi, C., & Vagnoni, E. (2022). Mobilising management control systems to support sustainability strategy in SMEs: the case of a waste disposal firm. Meditari Accountancy Research, 31(4), 1015-1037.
Che Ku Kassim, C.K.H., Adnan, N.L., & Ali, R. (2022). Institutional pressures influencing environmental management accounting adoption by Malaysian local governments. Journal of Accounting & Organizational Change, 18(3), 440-460.
Cho, CH.H., Guidry, R.P., Hageman, A.M., & Patten, D.M. (2012). Do actions speak louder than words? An empirical investigation of corporate environmental reputation. Accounting, Organizations and Society, 37, 14–25.
Ebrahimi Kahrizsangi, K., & Bekhradi Nasab, V. (2019). The role of corporate governance in strategic management accounting. Management Accounting, 12(41), 69-89 [In Persian].
Ebrahimpour, M., Ilami Roud Maajani, F., & Khosravi Zadband, H. (2015). Environmental accounting and the challenges towards it in Iran. Journal of Health Accounting, 4(3), 108-128 [In Persian].
Elhossade, S.S., Abdo, H., & Mas’ud, A. (2021). Impact of institutional and contingent factors on adopting environmental management accounting systems: the case of manufacturing companies in Libya. Journal of Financial Reporting and Accounting, 19(4), 497-539.
Frempong-Jnr, E.Y., Ametepey, S.O., & Cobbina, J.E. (2022). Impact of stakeholder management on efficient construction waste management. Smart and Sustainable Built Environment, (ahead-of-print).
Frost, G.R., & Wilmshurst, T.D. (1998). Evidence of environmental accounting in Australian companies. Asian Review of Accounting, 6(2), 163-180.
Ghanbari, V., Abdoli, M., & Valiyan, H. (2021). The design of effectiveness of environmental accounting mechanisms model aimed at sustainable development of stock exchanges companies by grounded theory approach. Environmental Researches, 11(22), 57-72 [In Persian].
Gunarathne, N., Lee, K.H., & Hitigala Kaluarachchilage, P.K. (2022). Tackling the integration challenge between environmental strategy and environmental management accounting. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 36(1), 63-95.
Hamri, J.L. (2019). Dynamic capabilities, innovation and organizational learning: Interrelations and impact on firm performance. Procedia--Social and Behavioral Sciences, 213, 985-981.
Haraldsson, M. (2016). Transparency and accountability lost? Full cost accounting reporting in the Swedish municipal solid waste business. Journal of Accounting & Organizational Change, 12(3), 254-280.
Heryan, B. (2019). Discourses in ecosystem accounting: A survey of the expert community. Ecological Economics, 144(11), 82–99.
Ilankoon, I., Gorbani, Y., Chong, M.N., Herath, G., Moyo, Th., Petersen, J. (2018). E-waste in the international context – A review of trade flows, regulations, hazards, waste management strategies and technologies for value recovery. Waste Management, 82(17), 258-275.
Javadipour, A. (2018). A review of the social and environmental accounting research in the past 25 years. Journal of Accounting and Social Interests, 8(2), 121-137 [In Persian].
Jones, J.M. (2011). The nature, use and impression management of graphs in social and environmental accounting. Accounting Forum, 35(11), 75–89.
Korhonen, T., Selos, E., Laine, T., & Suomala, P. (2021). Exploring the programmability of management accounting work for increasing automation: An interventionist case study. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 34(2), 253-280.
Latan, H., Jabbour, C., Jabbour. D., Wamba, S., & Shahbaz. M. (2018). Effects of environmental strategy, environmental uncertainty and top management's commitment on corporate environmental. Journal of cleaner production, 180, 297-306.
Liu, G., Yin, X., Pengue, W., & Benetto, E. (2018). Environmental accounting: In between raw data and information use for management practices. Journal of Cleaner Production, 197(1), 1056-1068.
Maks, B. (2019). Challenges of the “green imperative”: A natural resource-based approach to the environmental orientation business performance relationship. Journal of Business Research, 58(4), 430-438.
Malekian, H., & Nouri Sancholi, M. (2017). Green accounting, a comprehensive and comprehensive tool in the information flow of green supply chain management. Journal of Applied Studies in Management and Development Sciences, 4(4), 97-113 [In Persian].
Mobaraki, A., Tamimi, M., & Salehi, A.K. (2022). The development of RAF theory to determine the desirability of sustainable reporting examples under the strategies of the green corporate citizen approach. Journal of Accounting Knowledge, online publication 2022 [In Persian] https://jak.uk.ac.ir/article_3634.html.
Nicholls, J.A. (2020). Integrating financial, social and environmental accounting, Sustainability Accounting. Management and Policy Journal, 11(4): 745-769.
Pathak, P., & Srivastava, R.R. (2019). Environmental management of e-waste. Electronic Waste Management and Treatment Technology, 103-132.
Qian, W., Burritt, R., & Monroe, G. (2011). Environmental management accounting in local government: A case of waste management, Accounting. Auditing & Accountability Journal, 24(1), 93-128.
Quinn, M., & Feeney, O. (2020). Domestic waste policy in Ireland– economization and the role of accounting. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 33(8), 2111-2138.
Rahimi, A., Shamsadini, K., & Asgari Shahamabad, M. (2022). Development of the implementation model of environmental taxes. Journal of Accounting Knowledge, 13(4), 117-142 [In Persian] https://jak.uk.ac.ir/ article_3232_990b5cdc0378693382793302418cc91b.pdf.
Roberts, R.W., & Wallace, D.M. (2015). Sustaining diversity in social and environmental accounting research. Critical Perspectives on Accounting, 32(3), 78-87.
Shyng J.Y., Tzeng G.H., & Wang F.K. (2007). Rough set theory in analyzing the attributes of combination values for insurance market. Expert System with Applications, 32(1), 56-64.
Song, X., Lu, B., & Wu, W. (2019). Environmental management of e-waste in China. Electronic Waste Management and Treatment Technology, 285-310.
Talebnia, G., Saremi Nia, M., & Jafarpoor, H. (2021). An overview of environmental accounting. Accounting and Auditing Studies, 10(39), 35-54 [In Persian].
Wastell, D.G. (2001). Barriers to effective knowledge management: Action research meets grounded theory. Journal of Systems&Information Technology, 5(2), 21–35.
Yaghoubian, S., Jamshidi Navid, B., Ghanbary, M., & Nademi, A. (2021). A contingency model of performance evaluation: Emphasizing on the role of modern management accounting tools. Journal of Management Accounting and Auditing Knowledge, 10(37), 113-127 [In Persian].
Zandi, A. (2020). Testing the effectiveness of environmental management accounting on the quality of disclosure of carbon information. Journal of Management Accounting and Auditing Knowledge, 9(35), 207-220 [In Persian].
Zhang, Q., Xie, Q., & Wang, G. (2016). A survey on rough set theory and its applications. CAAI Transactions on Intelligence Technology, 1(4), 323-333.