بررسی تأثیر فشار شغلی حسابرسی بر قضاوت و هنجارهای ذهنی حسابرسان با در نظر گرفتن نقش میانجی‌گری هوش هیجانی و هوش اخلاقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای گروه حسابداری، واحد کرمان، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران.

2 استاد گروه حسابداری، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران.

10.22103/jak.2022.19414.3701

چکیده

هدف: هدف اصلی این پژوهش، بررسی تأثیر فشار حسابرسی بر قضاوت و هنجارهای ذهنی حسابرسان با در نظر گرفتن نقش میانجی‌گری هوش هیجانی و هوش اخلاقی است.
 روش: روش‌شناسی این پژوهش از نوع توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش، حسابرسان شاغل در سازمان حسابرسی و مؤسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران بوده و نمونه انتخابی شامل 384 پرسشنامه که در زمستان 1399 و بهار 1400 توزیع و جمع‌آوری گردیده است. فرضیه‌های پژوهش با استفاده از مدل معادلات ساختاری آزمون شده است.
 یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد فشار شغلی حسابرسی شامل فشار بودجه زمانی و فشار محرک مشتری بر قضاوت حسابرس تأثیر منفی و معنا‌داری دارد. بدین معنا که فشار شغلی حسابرسی منجر به قضاوت نامناسب حسابرس می‌شود. همچنین یافته‌های پژوهش نشان داد هوش هیجانی و هوش اخلاقی دارای اثر میانجی است و بر رابطۀ بین فشار شغلی حسابرسی و قضاوت حسابرس تأثیری مستقیم می‌گذارد. بدین معنا که هوش هیجانی و هوش اخلاقی تأثیر منفی فشار شغلی حسابرسی بر قضاوت حسابرس را کاهش می‌دهد.
 نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش نشان می‌دهد با افزایش هوش هیجانی و هوش اخلاقی تأثیر منفی فشار شغلی بر قضاوت حسابرس کاهش‌ می‌یابد و سازمان‌ها و نهادهای نظارتی مسئول باید عوامل ایجاد فشار شغلی را شناسایی و با اجرای راه‌کارهای مدیریتی نظیر برگزاری دوره‌های آموزشی لازم، هوش هیجانی و هوش اخلاقی حسابرسان را تقویت نموده تا بتوانند در مواجه با این‌گونه فشارها منطقی و منصفانه برخورد کنند.

کلیدواژه‌ها


حاجیها، زهره و ملاسلطانی، جمال (1395). بررسی رابطه هوش عاطفی وهوش تحلیلی با عمکرد حسابرسان. حسابداری مدیریت، 9(28)، 52-39.
خوش‌طینت، محسن و بستانیان، جواد (1386). قضاوت حرفه‌ای در حسابرسی. مطالعات تجربی حسابداری مالی، 5(18)، 57-25.‎
ستوده، مسعود؛ پورحیدری، امید و خدامی‌پور، احمد (1401). بررسی تأثیر فشار شغلی و تردید حرفه‌ای بر قضاوت حسابرس. تحقیقات حسابداری و حسابرسی، 15(58)، در دست انتشار.
شاهعلیزاده، رامین؛ حیدرپور، فرزانه؛ نیکومرام، هاشم و رهنمای رودپشتی، فریدون (1401). نقش میانجی هوش هیجانی در رابطه رهبری اخلاقی با قصد هشداردهی خطاکاری در مؤسسات حسابرسی. مجله دانش حسابداری، 13(1)، 58-31.
عالی پور، مریم و صالحی، اله کرم (1397). بررسی تأثیر استرس کار حسابرس بر کیفیت حسابرسی. دانش حسابرسی، 18(72)، 192-171.
غلامرضایی، محسن و حسنی، محمد (1398). تأثیر اختلالات شخصیت بر تردید حرفه‌ای حسابرسان مستقل. مجله دانش حسابداری، 10(2)، 76-43.
فتحی، زهرا؛ بهارمقدم، مهدی و پورحیدری، امید (1400). بررسی تأثیر فشار بودجه زمانی بر رابطه ابعاد ذهنیت فلسفی و قضاوت حرفه‌ای حسابرس: رویکرد معادلات ساختاری. مطالعات تجربی حسابداری مالی، 18(69)، 28-1.
قاسمی، وحید (1389). مدل‌سازی معادله ساختاری در پژوهش‌های اجتماعی با کاربرد Amos Graphics. تهران، انتشارات جامعه شناسان.
قاسمی نژاد، احسان؛ بنی مهد، بهمن و بشکوه، مهدی (1400). تأثیر ویژگی رفتاری فرصت‌طلبی بر تردید حرفه‌ای حسابرسان مستقل: آزمونی از نظریۀ روانشناسی شخصیتی. مجله دانش حسابداری، 12(1)، 89-69.
کرمی، غلامرضا؛ وکیلی فرد، حمیدرضا و مزینانی، مهدی (1395). بررسی ارتباط بین فشار زمانی، پیچیدگی کار و اثربخشی حسابرسی در دیوان محاسبات کشور. دانش حسابرسی، 16(63)، 34-5.
مرادی، مهدی و افشار ایمانی، یگانه السادات (1396). رابطه بین هوش هیجانی، هوش معنوی و عملکرد حسابرس. پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 9(35)، 64-41.
مشایخی، بیتا و اسکندری، قربان (1396). بررسی رابطه مؤلفه‌های هوش هیجانی و قضاوت حسابرس، دانش حسابرسی، 17(66)، 80-61.
نیکخواه آزاد، علی (۱۳۸۸). بیانیه مفاهیم بنیادی حسابرسی، نشریه 121. تهران، سازمان حسابرسی.
References
Akers, M.D., & Porter, G.L. (2003). Your EQ skills: Got what it takes? Journal of Accountancy, 195(3), 65–70.
Alipour, M., & Salehi, A. (2018). Investigating the effect of auditor work stress on auditing quality. Journal of Audit Science. 18(72), 171-192 [In Persian].
Arifin, A., Mediaty, M., Arifuddin, A., & Karim, R.A. (2021). The effect of time budget pressure and task complexity on the performance of government internal auditors with emotional intelligence as moderation variables. International Journal of Advanced Engineering Research and Science, 5(8), 138-151.
Barrainkua, I., & Espinosa, M. (2018). The influence of auditors’ professionalism on ethical judgement: Differences among practitioners and postgraduate students. Revista de Contabilidad, 21(2), 176-187.
Bay, D., & Mckeage, K. (2006). Emotional intelligence in undergraduate accounting students: Preliminary assessment. Accounting Education, 15(4), 439-454.
Byrne, B.M. (1998). Structural Equation Modeling with Lisrel, Prelis, and Simplis: Basic Concepts, Applications, and Programming (1st Ed.).
Canadian Institute of Chartered Accountants. (1995). Professional judgment and the auditor, CICA Research Study Group, Toronto, CICA.
Chang, C.J., & Hwang, N. (2003). The impact of retention incentives and client busi-ness risks on auditors decisions involving aggressive reporting practices. Auditing: A Journal of Practice & Theory, 22(2), 207-218.
Cherniss, C. (2010). Emotional intelligence: New insights and further clarifications. Industrial and Organizational Psychology, 3(2), 183-191.
Cianci, A.M., & Bierstaker, J.L. (2009). The impact of positive and negative mood on the hypothesis generation and ethical judgments of auditors. Auditing: A Journal of Practice & Theory, 28(2), 119-144.
Clarken, R.H. (2009). Moral intelligence in the schools. Online Submission.
Coram, P., Ng, J., & Woodliff, D.R. (2004). The effect of risk of misstatement on the propensity to commit reduced audit quality acts under time budget pressure. Auditing: A Journal of Practice & Theory, 23(2), 159-167.
Daff, L., Lange, P.D., & Jackling, B. (2012). A comparison of generic skills and emotional intelligence in accounting education. Issues in Accounting Education, 27(3), 627-645.
Daus, C.S., & Ashkanasy, N.M. (2005). The case for the ability-based model of emotional intelligence in organizational behavior. Journal of Organizational Behavior, 26(4), 453-466.
Davis, S., Dezoort, F.T., & Kopp, L.S. (2006). The effect of obedience pressure and perceived responsibility on management accountants creation of budgetary slack. Behavioral Research in Accounting, 18(1), 19-35.
DeZoort, F.T., & Lord, A.T. (1997). A review and synthesis of pressure effects research in accounting. Journal of Accounting Literature, 16, 28–85.
Espinosa, M., & Barrainkua, I. (2016). An exploratory study of the pressures and ethical dilemmas in the audit conflict. Revista de Contabilidad, 19(1), 10-20.
Fathee, Z., Bahar Moghaddam, M., & Pourheidari, O. (2021). Investigating the impact of time budget pressure on the relationship between dimensions of philosophical mindset and auditor professional judgment: A structural equation approach. Empirical Studies in Financial Accounting, 18(69), 1-28 [In Persian].
Fisher, R.T. (2001). Role stress, the type a behavior pattern, and external auditor job satisfaction and performance. Behavioral Research in Accounting, 13(1), 143-170.
Gedney, C.R. (1999). Leadership effectiveness and gender. Air command and Staff College. Air University Maxwell Air Force Base.
Ghasemi, Vahid (2010). Structural equation modeling in social research using Amos graphics. Tehran: Sociologists Publications [In Persian].
Ghaseminezhad, E., Banimahd, B., & Beshkooh, M. (2021). The impact of Machiavellianism behavior on auditor professional skepticism: A test of personality psychology theory. Journal of Accounting Knowledge, 12(1), 69-89 [In Persian].
Gholamrezaee, M., & Hassani, M. (2019). The effects of personality disorder on auditors' professional skepticism. Journal of Accounting Knowledge, 10(2), 43-76 [In Persian].
Goleman, D. (1995). Emotional intelligence: Why it can matter more than IQ. New York, NY: Bantam Books.
Hackenbrack, K., & Nelson, M.W. (1996). Auditors’ incentives and their application of financial accounting standards. The Accounting Review, 71, 43-59.
Hajiha, Z., & Mulla Soltani, J. (2016). Investigating the relationship between emotional intelligence and analytical intelligence with the performance of auditors. Management Accounting, 9(28), 39-52 [In Persian].
Hartmann, F.G., & Maas, V.S. (2010). Why business unit controllers create budget slack: involvement in management, social pressure, and Machiavellianism. Behavioral Research in Accounting, 22(2), 27-49.
Hatfield, R.C., Jackson, S.B., & Vandervelde, S.D. (2011). The effects of prior auditor involvement and client pressure on proposed audit adjustments. Behavioral Research in Accounting, 23(2), 117-130.
Houston, R. (1999). The effects of fee pressure and client risk on audit seniors’ time budget decisions. Auditing: Journal of Practice and Theory, 18(2), 70-86.
Johnstone, K.M. (2000). Client-acceptance decisions: Simultaneous effects of client business risk, audit risk, auditor business risk, and risk adaptation. Auditing: A Journal of Practice and Theory, 19, 1–26.
Joreskog, K.G., & Sorbom, D. (1988). LISREL, 7: A guide to the program and applications. Chicago: SPSS.
Joseph, D.L., & Newman, D.A. (2010). Emotional intelligence: An integrative meta-analysis and cascading model. Journal of Applied Psychology, 95(1), 54-78.
Karami, Gh., Vakilifard, H., & Mazinani. M. (2016). Investigating the relationship between time pressure, complexity of work and audit effectiveness in supreme audit court. Audit Science, 16(63), 5-34 [In Persian].
Khoshtinat, M., & Bostanian, J. (2007). Professional judgment in auditing. Empirical Studies in Financial Accounting Quarterly, 5(18), 25-57 [In Persian].
Larson, L.L. (2004). Internal auditors and job stress. Managerial Auditing Journal, 19(9), 1119-1130.
Lennick, D., & Kiel, F. (2006). Moral intelligence for successful leadership. Leader to Leader, 2006(40), 13-16.
Margheim, L., Kelley, T., & Pattison, D. (2005). An empirical analysis of the effects of auditor time budget pressure and time deadline pressure. Journal of Applied Business Research, 21(1), 23-35.
Mashaiekhi, M., & Eskandari, Q. (2017). Investigating the relationship between emotional intelligence components and auditor judgment. Journal of Audit science, 17(66), 61-80 [In Persian].
Mayer, J.D., & Salovey, P. (1997). What is emotional intelligence? Emotional Development and Emotional Intelligence. New York: Basic Books.
Mcnair, C. (1991). Proper compromises: The management control dilemma in public accounting and its impact on auditor behavior. Accounting, Organizations and Society, 16(7), 635-653.
Moradi, M., & Afshariani, Y.A. (2017). The relationship between spiritual intelligence, emotional intelligence and auditors’ performance. The Financial Accounting and Auditing Researches, 9(35), 41-64 [In Persian].
Moreno, K., & Bhattacharjee, S. (2003). The impact of pressure from potential client business opportunities on the judgments of auditors across professional ranks Auditing: A Journal of Practice & Theory, 22(1), 13-28.
Nelson, M., & Tan, H. (2005). Judgment and decision-making research in auditing: A task, person, and interpersonal interaction perspective. Auditing: A Journal of Practice & Theory, 24(S-1), 41-71.
Nikkhah Azad, A. (2008). Statement of Fundamental Concepts of Auditing, Journal 121. Tehran, Auditing Organization [In Persian].
Oboyle, E.H., Humphrey, R.H., Pollack, J.M., Hawver, T.H., & Story, P.A. (2010). The relation between emotional intelligence and job performance: A meta-analysis. Journal of Organizational Behavior, 32(5), 788-818.
Parker, J.D., Creque Sr, R.E., Barnhart, D.L., Harris, J.I., Majeski, S.A., Wood, L.M., & Hogan, M.J. (2004). Academic achievement in high school: Does emotional intelligence matter? Personality and individual differences, 37(7), 1321-1330.
Samagaio, A., & Felício, T. (2022). The influence of the auditor’s personality in audit quality. Journal of Business Research, 142(3), 794-807.
Semadar, A., Robins, G., & Ferris, G.R. (2006). Comparing the validity of multiple social effectiveness constructs in the prediction of managerial job performance. Journal of Organizational Behavior, 27(4), 443-461.
Shahalizadeh, R., Heidarpoor, F., Nikoomaram, H., & Rahnamay Roodposhti, F. (2022). The role of mediator emotional intelligence in relation to ethical leadership with whistleblowing intention about misconduct in auditing firms. Journal of Accounting Knowledge, 13(1), 31-58 [In Persian].
Sotoudeh, M., Pourheidari, O., & Khodamipour, A. (2022). The Effect of Job Pressure and Professional Skepticism on Auditor's Judgment. Journal of Accounting & Auditing Research, 15(58), Forthcoming. [In Persian].
Yang, L., Brink, A.G., & Wier, B. (2018). The impact of emotional intelligence on auditor judgment. International Journal of Auditing, 22(1), 83-97.
Zak, P.J. (2011). Moral markets. Journal of Economic Behavior & Organization, 77(2), 212-233.