تأثیر سبک رهبری اخلاقی برکاهش ابعاد شخصیت تاریک افراد درگیر در مدیریت سود

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشجوی دکتری گروه حسابداری، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

10.22103/jak.2022.18480.3614

چکیده

هدف: عوامل متعددی بر تصمیم تهیه‌کنندگان صورت‌های مالی در جهت مدیریت سود مؤثر است. یکی از این عوامل مطابق تئوری‌های مطرح شده، شخصیت تاریک مدیریت است که میزان اثرگذاری آن در موقعیت‌های مختلف متفاوت است. به‌گونه‌ای که در یک جو اخلاقی، احتمالاً مدیریت موفقیت چندانی در مدیریت فرصت‌طلبانه سود نداشته و سبک رهبری اخلاقی، باعث کاهش رفتارهای غیراخلاقی ناشی از ابعاد تاریک شخصیت خواهد شد. لذا، در این پژوهش با توجه به عدم بررسی موارد عنوان شده در ایران، اثر سبک رهبری اخلاقی بر کاهش ابعاد شخصیت تاریک افراد درگیر در مدیریت سود بررسی گردید.
 روش: جامعه آماری پژوهش حاضر در برگیرنده شرکت کارگزاری ثبت شده نزد سازمان بورس اوراق بهادار است که در نهایت 80 شرکت کارگزاری با استفاده از نمونه‌گیری حذفی انتخاب شدند. اندازه‌گیری مدیریت سود براساس داده‌های صورت‌های مالی در بازه زمانی 1390 تا 1398 انجام شد. به منظور سنجش ابعاد شخصیت تاریک افراد درگیر در مدیریت سود و سبک رهبری اخلاقی از ابزار پرسشنامه استفاده گردید. برای آزمون فرضیه‌ها از رگرسیون خطی و رویکرد معادلات ساختاری استفاده شد.
 یافته‌ها: نتایج نشان داد اغلب افراد درگیر در مدیریت سود، مدیران عامل شرکت‌های کارگزاری هستند. همچنین نتایج بیانگر وجود رابطه منفی و معنا‌دار بین رهبری اخلاقی و ماکیاولیسم، خودبرتربینی و روان‌پریشی و به طورکلی نشان‌دهنده تأثیر منفی رهبری اخلاقی بر کاهش ابعاد شخصیت تاریک افراد درگیر در مدیریت سود است که تأییدکننده نظریه دوسویه مبادله رهبر- پیرو است.
 نتیجه‌گیری: یافته‌ها بیانگر آن است در شرکت‌های کارگزاری رهبری اخلاقی از طریق برقراری ارتباطات اخلاقی، تشویق و ترغیب رفتارهای اخلاقی می‌تواند بر جو اخلاقی محیط کار موثر باشد و نهایتاً موجب کاهش بروز ویژگی‌های تاریک شخصیت از سوی افراد درگیر در مدیریت سود در این شرکت‌ها شود. این نتایج نقش نظارت‌های تشکل‌های خودانتظام بر عملکرد شرکت‌های کارگزاری را برجسته می‌نماید.
 
 

کلیدواژه‌ها


ابارشی، احمد و حسینی، سید یعقوب (1391). مدلسازی معادلات ساختاری. تهران، انتشارات جامعه‌شناسان.
ابراهیمی، الهام و اعظمی، سامان (1399). مثلث تاریک شخصیت رهبران و عدالت سازمانی ادراک شده: نقش تعدیلگر مبادله رهبر- پیرو. انجمن علوم مدیریت ایران، 14(56)، 78-53.
اعتمادی، حسین و دیانتی دیلمی، زهرا (1388). تأثیر دیدگاه اخلاقی مدیران مالی بر کیفیت گزارش‌های مالی شرکت‌ها. اخلاق در علوم و فناوری، 1 و2، 20-11.
اعتمادی، حسین و رحمانی، حلیمه (1388). بررسی تجربی اخلاق در مدیریت سود. اخلاق در علوم و فناوری، 3 و 4، 89-79.
اعتمادی، حسین؛ فرزانی، حجت‌اله؛ غلامی حسین آباد، رضا و ناظمی اردکانی، مهدی (1390). بررسی تأثیر ارزش‌های اخلاق شرکتی بر درک مدیریت سود. اخلاق در علوم و فناوری، 5(3 و 4)، 46-35.
ایمر، فرشید و گرکز، منصور (1397). بررسی رابطه بین سه گانه تاریک شخصیت و تصمیم‌گیری فرصت طلبانه مدیران مالی در حسابداری. پیشرفت‌های حسابداری، 10(1)، 303-273.
بزرگ اصل، موسی؛ بهشور، اسحاق و احمدی پاک، فرشته (1400). خودشیفتگی مدیرعامل و ریسک تقلب در گزارشگری مالی با تأکید بر نقش حسابرسان و کمیته حسابرسی. مجله دانش حسابداری، 12(2)، 155-139.
بهمنش، سعید؛ حجازی، رضوان و جعفری، سیده محبوبه (1399). تبیین رفتارهای اخلاقی و غیراخلاقی مدیریت سود با استفاده از الگو‌های پیشرفته ساختاری. مجله دانش حسابداری، 11(4)، 233-211.
تاکی، عبداله؛ علی احمدی، سعید و آقابیگ زاده، مهدی (1400). نقش تعدیل‌گر سبک پیروی و صداقت- تواضع مدیران مالی در تأثیر فشار اجتماعی و محیطی بر رفتار گزارشگری مالی متهورانه. مجله دانش حسابداری، 12(1)، 110-91.
زارع نیستانک، محمد؛ طاهری عطار، غزاله؛ حبیبی، شقایق و نائینی، محمد امین (1397). رابطه رهبری اخلاقی با فساد اداری؛ نقش میانجی عدالت سازمانی. اخلاق در علوم و فناوری، ۱۳ (۳)، ۱۳۷-۱۳۱.
زندی، خلیل؛ موسوی جد، سید محمد؛ سیف پناهی، حامد و راستاد، آرمان (1394). رابطه رهبری اخلاقی و مسوولیت پذیری اجتماعی (مطالعه موردی کارکنان سایت اداری سنندج). جامعه‌شناسی کاربردی، 26(60)، 222-213.
سلیمانی امیری، غلامرضا؛ طباطبائیان، مریم‌السادات و معصومی بیلندی، زهرا (1397). چسبندگی هزینه و مدیریت ‌سود با تمرکز بر انگیزه‌های مدیریتی در صنعت سیمان. مجله دانش حسابداری، 9(4)، 151-129.
صالح نیا، منیره (1391). اثر رهبری اخلاقی بر فضای اخلاقی سازمان. اخلاق در علوم و فناوری، ۷(۲)، ۱۰۱-۸۹.
طاهری عابد، رضا؛ علی نژاد ساروکلائی، مهدی و فغانی ماکرانی، خسرو (1397). تأثیر شهرت و امنیت شغلی مدیران عامل بر شفافیت گزارشگری مالی. مجله دانش حسابداری، 9(4)، 215-185.
فغانی، مهدی و پهلوان، هادی (1397). تأثیر هزینه‌های نمایندگی بر رابطۀ بین کیفیت کنترل‌های داخلی و مدیریت سود. مجله دانش حسابداری، 9(3)، 65-87.
مراثی، روح‌اله و ناظمی اردکانی، مهدی (1400). تأثیر پیاده‌سازی برنامه‌ریزی منابع سازمانی بر کیفیت سود: بررسی اقلام تعهدی اختیاری کوتاه‌مدت و بلندمدت. مجله دانش حسابداری، 12(2)، 103-87.
مرادی، مرتضی (1398). پیامدهای رهبری اخلاقی و نقش آن در کاهش انحراف سازمانی. اخلاق در علوم و فناوری، ۱۴(۱)، ۵۷-۵۰.
منتخب یگانه، محمد؛ بشلیده، کیومرث؛ شمسی، مرجان و هزاریان، سولماز (1395). بررسی رابطه رهبری اخلاقی با رفتارهای انحرافی در محیط کار: نقش میانجی تعهد عاطفی و جو اخلاقی. مدیریت فرهنگ سازمانی، 14(1)، 153-137.
مولائی، سوران؛ ایراندوست، منصور؛ احمدیان، جمیله و بهرامی، کامیار (1398) ارتباط رهبری اخلاقی با حکمرانی خوب در سازمان های دولتی. اخلاق در علوم و فناوری، ۱۴(۴)، ۱۴۷-۱۳۹.
هاشمی تیله نوئی، مصطفی؛ نیک‌کار، جواد (1400). تأثیر شاخص‌های کیفیت حسابرسی، محیط رقابتی و راهبری شرکتی بر رفتارهای غیراخلاقی مدیران: با تأکید بر دو بعد افق تصمیم‌گیری و نوع پیش‌بینی در رفتار مدیران. مجله دانش حسابداری، 12(3)، 168-147.
همتی نوعدوست گیلانی، مهناز (1398). فراتحلیل مطالعات مرتبط با رهبری اخلاقی در حوزۀ مدیریت. اخلاق در علوم و فناوری، ۱۴(2)، ۲۱۸-۲۱۳.
واعظ، سیدعلی؛ منتظر حجت، امیرحسین و بنابی قدیم، رحیم (1397). بررسی تأثیر ابعاد دقت سود بر پاداش هیئت‌مدیره در شرکت‌های پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران. مجله دانش حسابداری، 9(2)، 161-131.
وحدتی، حجت و حسنوند، جواد (1398). بررسی تأثیر سازه مثلث تاریک شخصیت بر شاخصه های عملکرد شغلی منابع انسانی. مدیریت فرهنگ سازمانی، 17(4)، 530-511.
Reference
Abareshi, A., & Hosseini S.Y. (2012). Structural Equation Modeling. Tehran, Sociologists Publications [In Persian].
Babiak, P., Neumann, C., & Hare R.D. (2010). Corporate psychopathy: Talking the walk. Behavioral Sciences and the Law, 28(2), 174-193.
Baker, T.A., Lopez, T.J., Reitenga, A.L., & Ruch, G.W. (2019). The influence of CEO and CFO power on accruals and real earnings management. Review of Quantitative Finance and Accounting, 52(1), 325-345.
Behmanesh, S., Hejazi, R., & Jafari, S.M. (2020). Explaining the ethical and unethical behaviors of earnings management using advanced structural models. Journal of Accounting Knowledge, 11(4), 211-233 [In Persian].
Belschak, F.D., Den Hartog, D.N., & De Hoogh, A.H. (2018). Angels and demons: The effect of ethical leadership on Machiavellian employees’ work behaviors. Frontiers in psychology, 9(1082), 1-12.‏
Black, P.J., Woodworth, M., & Porter, S. (2014). The big bad wolf? The relation between the dark triad and the interpersonal assessment of vulnerability. Personality and Individual Differences, 67, 52-56.
Boddy, C.R. (2010). Corporate psychopaths and organizational type. Journal of Public Affairs, 10, 300–312.
Boddy, C.R.P., Ladyshewsky, R., & Galvin, P. (2010). Leaders without ethics in global business: Corporate psychopaths. Journal of Public Affairs, 10(3), 121–138.
Bozorgasl, M., Behshour, I., & Ahmadi Pak, F. (2020). Chief executive officer (CEO) narcissism and risk of financial reporting fraud with placing emphasis on the roles of auditors and audit committees. Journal of Accounting Knowledge, 12(2), 139-155 [In Persian].
Brown, M.E., & Trevin˜o, L. (2006). Ethical leadership: A review and future directions. The Leadership Quarterly, 17(6), 595-616.
Brown, M.E., Treviño, L.K., & Harrison, D.A. (2005). Ethical leadership: A social learning perspective for construct development and testing. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 97(2), 117-134.
Campbell, W.K., & Campbell, S.M. (2009). On the self-regulatory dynamics created by the peculiar benefits and costs of narcissism: A contextual reinforcement model and examination of leadership. Self and Identity, 8(2-3), 214-232.
Cochran, W.G. (1977). Sampling Techniques, NY: John Wiley & Sons.
Cohen, A. (2016). Are they among us? A conceptual framework of the relationship between the dark triad personality and counterproductive work behavior (CWB). Human Resource Management Review, 26(1), 69-85.
Coney, A. (2016). An investigation into the dark triad of personality and fear and startle response among adults. esource.dbs.ie.
Criag Bulter, J. (2015). The dark triad, employee creativity, and employee performance in the new venture context. Ph.D Dessertation, Oklahoma State University.
Dansereau Jr, F., Graen, G., & Haga, W.J. (1975). A vertical dyad linkage approach to leadership within formal organizations: A longitudinal investigation of the role making process. Organizational Behavior and Human Performance, 13(1), 46-78.
Dechow, P.M., Sloan, R.G., & Sweeney, A.P. (1995). Detecting Earnings Management, The Accounting Review, 193-225.
Den Hartog, D.N., & Belschak, F.D. (2012). Work engagement and Machiavellianism in the ethical leadership process. Journal of Business Ethics, 107(1), 35-47.
DeShong, H.L., Grant, D.M., & Mullins-Sweatt, S.N. (2015). Comparing models of counterproductive workplace behaviors: The five-factor model and the dark triad. Personality and Individual Differences, 74, 55-60.
D'Souza, M.F., & Lima, G.A.S.F.D. (2016). The dark side of power: The dark triad in opportunistic decision-making. Advances in Scientific and Applied Accounting, São Paulo, 8(2), 135-156.
Ebrahimi, E., & Azami, S. (2021). The dark triad of leadership personality and perceived organizational justice: the modifying role of leader-follower exchange. Quarterly Journal of Iranian Management Science Association, 14(56), 53-78 [In Persian].
Elias, R.Z (2004). The effect of corporate ethical values on perceptions of earnings management. Managerial Auditing Journal, 19(1), 84-98.
Etamadi, H., & Dianati Deylami, Z. (2009). Effects of moral perspective of financial management on the quality of financial reporting of companies. Journal of Ethics in Science and Technology; 4(1,2), 11-20 [In Persian].
Etamadi, H., & Rahmani, H. (2009). Experimental investigation of ethics in earnings management. Journal of Ethics in Science and Technology; 4(12), 79-89 [In Persian].
Etemadi, H., Farzani, H.A., Gholami Hosseinabad, R., & Nazemi Ardakani, M. (2010). Investigate the impact of corporate ethical values on perceptions of earnings management. Journal of Ethics in Science and Technology; 5(3,4), 35-46 [In Persian].
Faghani, M., & Pahlavan, H. (2018). The effect of agency costs on the relationship between the quality of internal controls and earnings management. Journal of Accounting Knowledge, 9(3), 65-87 [In Persian].
Farshid E., & Mansour G. (2018). Investigating the relationship between the dark triad of personality and opportunistic decision making of financial managers in accounting. Journal of Accounting Advances, 10(1), 273-303 [In Persian].
Geiger, M.A., & North, D.S. (2006). Does hiring a new CFO change thing? An investigation of changes in discretionary accruals. The Accounting Review, 81(4), 781-809.
Graen, G., & Cashman, J.F. (1975). A role-making model of leadership in formal organizations: A developmental approach. Leadership Frontiers, 8(11), 143-165.
Grijalva, E., & Newman, D.A. (2015). Narcissism and counterproductive work behavior (CWB): Meta-analysis and consideration of collectivist culture, big five personality, and narcissism's facet structure. Applied Psychology: An International Review, 64(1), 93-126.
Hair Jr, J.F., Black, W.C., Babin, B.J., & Anderson, R.E. (2009). Multivariate data analysis. NY: Pearson Education.
Hambrick, D.C. & Mason, P.A. (1984). Upper echelons: The organization as a reflection of its top managers. Academy of Management Review, 9, 193-206.
Hashemi Tilehnouei, M., & Nikkar, J. (2021). The impact of audit quality, competitive environment and corporate governance on managers 'unethical behaviors: with emphasis on two dimensions of decision-making horizon and type of forecast in managers' behavior. Journal of Accounting Knowledge, 12(3), 147-168 [In Persian].
Hemmati Nodoust Gilani, M.(2020) Meta-analysis of studies related to ethical leadership in managment. Ethics in science and Technology, 14(2), 213-218 [In Persian].
Hooper, D., Coughlan, J., & Mullen, M. (2008). Structural equation modelling: Guidelines for determining model fit. Articles, 2.
Jiang, J.X., Petroni, K.R., & Wang, I.Y. (2010). CFOs and CEOs: Who have the most influence on earnings management? Journal of Financial Economics, 96(3), 513-526.
Jonason, P.K., & Webster, G.D. (2010). The dirty dozen: A concise measure of the dark triad. Psychological Assessment, 22(2), 420-432.
Jonason, P.K., Kaufman, S.B., Webster, G.D., & Geher, G. (2013). What lies beneath the dark triad dirty dozen: Varied relations with the big five. Individual Differences Research, 11(2),81-90.
Jones, D.N., & Paulhus, D.L. (2009). Machiavellianism. In M.R. Leary & R.H. Hoyle (Eds.), Handbook of individual differences in social behavior, 93–108. New York, NY:Guilford Press.
Jones, D.N., & Paulhus, D.L.(2014). Introducing the short dark triad (SD3) a brief measure of dark personality traits. Assessment, 21(1), 28–41.
Kalshoven, K., Den Hartog, D.N., & De Hoogh, A.H.B. (2011). Ethical leadership at work questionnaire (ELW): Development and validation of a multidimensional measure. The Leadership Quarterly, 22(1), 51–69.
Karimi, K., Banimahd, B., & Rahnamay-Roodposhti, F. (2014), A survey on Earnings Management and Machiavellianism in Iran, Journal of Applied Environmental and Biological Sciences, 4(9), 157-163.
Kasznik, R. (1999). On the association between voluntary disclosure and earnings management. Journal of Accounting Research, 37(1), 57-81.
Kline, R.B. (2015). Principles and practice of structural equation modeling. Guilford publications.
Kline, R.B. (2005). Principles and Practice of Structural Equation Modeling (2nd Edition ed.). New York: The Guilford Press.
Lata, M., & Chaudhary, R. (2020). Dark triad and instigated incivility: The moderating role of workplace spirituality. Personality and Individual Differences, 166, 1-11.
Marasi, R., & Nazemi Ardakani, M. (2021). The effect of enterprise resource planning implementation on the earnings quality: Survey of short-term and long-term discretionary accruals. Journal of Accounting Knowledge, 12(2), 87-103 [In Persian].
Mayer, D.M., Kuenzi, M., & Greenbaum, R.L., (2010). Examining the link between ethical leadership and employee misconduct: The mediating role of ethical climate. Journal of Business Ethics, 95(7), 7-16.
Moradi, M. (2020). Consequences of ethical leadership and its role in reducing organizational deviation. Ethics in Science and Technology. 14 (1), 57-50 [In Persian].
Motakhab Yeganeh, M., Bashlideh, K., Shamsi, M., & Hezarian, S. (2016). Investigating the relationship between ethical leadership and deviant behaviors in the workplace: The mediating role of emotional commitment and moral atmosphere. Organizational Culture Management, 14(1), 137-153 [In Persian].
Mowlaei S., Irandoost M., Ahmadian J., & Bahrami K. (2020) The relationship between moral leadership and good governance in government organizations. Ethics in Science and Technology, 14(4), 147-139 [In Persian].
Mueller, R.O. (1999). Basic principles of structural equation modeling: An introduction to LISREL and EQS. Springer Science & Business Media.
Nuzulia, S., & Why, F.Y.P. (2020). When the dark shines: the role of dark personality traits in leadership role occupancy and hiring decisions in a collectivistic culture. Social Psychological and Personality Science, 11(8), 1089-1100.
O'boyle, E.H., Forsyth, D.R., Banks, G.C., & McDaniel, M.A. (2012). A meta-analysis of the dark triad and work behavior: A social exchange perspective. The Journal of Applied Psychology, 97(3), 557-579.
Ocasio, W. (1994) Political dynamics and the circulation of power: CEO succession in U.S. industrial corporations, 1960-1990. Administrative Science Quarterly, 39, 285–312.
Palmer, J.C. (2014). Examining ethical leadership as a moderator of the relationship between dark triad and counterproductive work behavior, B.A., Florida Gulf Coast University.
Paulhus, D.L., & Williams, K.M. (2002). The dark triad of personality: Narcissism, Machiavellianism, and psychopathy. Journal of Research in Personality, 36(6), 556-563.
Paulhus, D.L., & Jones, D.N. (2015). Measures of dark personalities. In Measures of Personality and Social Psychological Constructs, Elsevier, 562–594.
Saleh Nia, M. (2012). The effect of ethical leadership on organization ethical climate. Ethics in Science and Technology, 7(2), 89-101 [In Persian].
Shafer, W.E., & Simmons, R.S. (2008). Social responsibility, machiavellianism and tax avoidance: A study of Hongkong tax professionals. Accounting, Auditing and Accountability Journal, 21(5), 695-720.
Shafer, W.E., & Wang, Z. (2011). Effect of ethical context and machiavellianism on attitude towards earnings management in China. Managerial Auditing Journal, 26(5), 372-292.
Shaw, J.B., Erickson, A., & Nassirzadeh, F. (2014). Destructive Leader Behaviour: A Study of Iranian Leaders Using the Destructive Leadership Questionnaire. Leadership, 10(2), 218–239.
Smith, S.F., & Lilienfeld, S.O. (2013) Psychopathy in the workplace: The knowns and unknowns. Aggression and Violent Behavior, 18, 204–218.
Soleimani Amiri, Gh., Tabatabaian, M.S., & Masoumi Bilandi, Z. (2018). Cost adhesion and earnings management with a focus on management motivations in the cement industry. Journal of Accounting Knowledge, 9(4), 129-151 [In Persian].
Steiger, J.H. (2007). Understanding the limitations of global fit assessment in structural equation modeling. Personality and Individual Differences, 42(5), 893-98.
Taheri Abed, R., Ali Nejad Sarokalaei, M., & Faghani Makerani, Kh. (2018). The impact of CEO reputation and job security on financial transparency. Journal of Accounting Knowledge, 9(4), 185-215 [In Persian].
Taki, A., Aliahmadi, S., & Aghabeikzadeh, M. (2021). The moderator role of followership style and honesty-humility attitude of financial managers on the impact of social and environmental pressure on aggressive financial reporting behavior. Journal of Accounting Knowledge, 12(1), 91-110 [In Persian].
Vahdati, H., & Hassanvand, J. (2020). Investigating the effect of dark triad personality structure on job performance characteristics of human resources. Organizational Culture Management, 17(4), 511-530 [In Persian].
Vaez, S.A., Montazer Hojjat, A., & Bonabi ghadim, R. (2018). Investigating the effect of earnings accuracy dimensions on the remuneration of the board of directors in companies listed on the Tehran Stock Exchange, Journal of Accounting Knowledge, 9(2), 131-161[In Persian].
Yukl, G., Rubina, M., Shahidul, H., & Gregory, E.P. (2013). An improved measure of ethical leadership. Journal of Leadership & Organizational Studies 20(1), 38–48.
Zandi, Kh., And Mousavi Jed, S., Seif Panahi, H., & Rastad, A. (2016). The relationship between ethical leadership and social responsibility (Case study of sanandaj administrative site employees). Applied Sociology, 26(60), 213-222 [In Persian].
Zangiabadi, M., & Nasirzadeh, F. (2020). Ethical leadership style and the dark personality dimensions of effective person in earnings management. International Journal of Ethics and Society, 2(3), 47–58.
Zare Neyestanak, M., Taheri Attar, Gh., Habibi, Sh., & Naeini, M. A. (2019). The relationship between ethical leadership with administrative ‎corruption: The mediating role of organizational justice. Ethics in science and Technology. 13(3), 137-131 [In Persian].