ارائه مدل اندازه‌گیری مدیریت خطا و اثر آن بر گزارشگری مالی متقلبانه با تأکید بر نقش کیفیت حسابرسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه حسابداری، دانشکده علوم انسانی، واحد دماوند، دانشگاه آزاد اسلامی، دماوند ، ایران.

2 استادیار گروه حسابداری، دانشکده علوم انسانی، واحد فیروزکوه، دانشگاه آزاد اسلامی، فیروزکوه، ایران.

3 استادیار گروه حسابداری، دانشکده علوم انسانی، واحد دماوند، دانشگاه آزاد اسلامی، دماوند، ایران.

10.22103/jak.2021.17733.3507

چکیده

هدف: مدیریت خطا فرایندی است که با شناسایی بموقع خطاها، در پیشگیری از رویداد خطاها و برخورد با خطاها به‌عنوان کلید درک تولید کیفیت در حوزه حسابداری نقشی برجسته پیدا کرده است. مدیریت خطا برای کیفیت پیامدهای کار در محیط واحدهای تجاری به‌خصوص محیط‌های مالی حیاتی است زیرا، خطاها در تعارض مستقیم با کیفیت گزارشگری مالی هستند و استفاده‌کنندگان از گزارش‌های مالی را به نتیجه‌گیری‌های غلط می‌رسانند؛ لذا با توجه به جایگاه ویژه مدیریت خطا در حسابداری و به‌طور خاص در گزارشگری مالی، انتظار می‌رود با شناسایی، مدلسازی و آزمون مدیریت خطا بتوان شاهد اطلاعات باکیفیت‌تری در قالب گزارشگری مالی بود.
 روش: پژوهش حاضر پژوهشی آمیخته است بدین صورت که ابتدا از طریق مصاحبه با 15 نفر از خبرگان رشته، مدل پژوهش تدوین و در ادامه برای بررسی آثار پیامدهای شناسایی شده عدم مدیریت خطا بر گزارشگری مالی متقلبانه، نمونه 150 تایی از شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به‌روش حذف سیستماتیک انتخاب و در بازه زمانی سا‌ل‌های 1398- 1391 مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. برای آزمون داده‌های کمی از رگرسیون لجستیک استفاده شده است.
 یافته‌ها: نتایج بدست آمده نشان می‌دهد از بین سه نوع خطای شناسایی شده که خطاهای رعایتی، عملیاتی و گزارشگری‌اند، مدیریت خطاهای عملیاتی اثر منفی و معناداری بر گزارشگری مالی متقلبانه داشته و کیفیت حسابرسی موجب تقویت ارتباط مذکور گردیده است.
 نتیجه‌گیری: مدیریت خطا در واحدهای تجاری به‌خصوص در بخش عملیاتی علاوه بر بالابردن کارایی و اثربخشی عملیات واحدهای تجاری، احتمال گزارشگری مالی متقلبانه را کاهش می‌دهد و موجب ارتقا سطح کیفیت گزارشگری مالی می‌گردد.

کلیدواژه‌ها


اعتمادی، حسین؛ ساری، محمدعلی و جوانی قلندری، موسی (1397). احتمال تجدید ارائه صورت‌های مالی با تأکید بر نقش حسابرس. پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 10(37)، 106-85.
امیر آزاد، میرحافظ؛ برادران حسن‌زاده، رسول؛ محمدی، احمد و تقی‌زاده، هوشنگ (1397) .الگوی مفهومی عوامل مؤثر بر کیفیت گزارشگری مالی در ایران به روش نظریه پردازی زمینه بنیان. پژوهش‌های حسابداری مالی، 4(38)، 42-21.
پورحیدری، امید؛ برهانی‌نژاد، سعیده و محمدرضاخانی، وحید (1394). بررسی تأثیر کیفیت حسابرسی بر به موقع بودن گزارش حسابرسی در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. دانش حسابرسی، 14(58)، 104-85.
تشدیدی، الهه؛ سپاسی، سحر؛ اعتمادی حسین و آذر عادل (1398). ارائه رویکردی نوین در پیش‌بینی و کشف تقلب صورت‌های مالی با استفاده از الگوریتم زنبور عسل. مجله دانش حسابداری، 10(3)، 167-139.
حاجیها، زهره و نادری، مریم (1397). بررسی ارتباط بین کیفیت حسابداری و ضعف‌های بااهمیت کنترل داخلی. حسابداری مالی، 37، 118-95.
حساس یگانه، یحیی؛ ولی زاده لاریجانی، اعظم و محمدی، امیر (1391). بررسی تأثیر تخصص صنعت حسابرس بر گزارشگری مالی و واکنش بازار سرمایه. فصلنامه بورس اوراق بهادار، 5(19)، 64-43.
حسین‌زاده، محمد؛ ولیان، حسن و عبدلی، محمدرضا (1400). قابلیت‌های رقابتی پویا و کیفیت گزارشگری مالی. مجله دانش حسابداری، 12(44)، 157-133.
خدائی وله‌زاقرد، محمد و یحیایی، منیره (1389). بررسی رابطه بین کیفیت گزارشگری مالی و کارایی سرمایه‌گذاری در بورس اوراق بهادار تهران. مجله حسابداری مدیریت، 3(2)، 15-1.
دستگیر، محسن و ساعدی، رحمان. (1399). تأثیر تأخیر در گزارش حسابرسی و ضعف کنترل‌های داخلی بر کارایی سرمایه گذاری شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار.  فصلنامه پژوهش‌های تجربی حسابداری، 10(35)، 51-23.
دستگیر، محسن؛ عرب صالحی، مهدی و جاوید، داریوش (1394). بررسی تأثیر کیفیت کنترل داخلی بر محافظه‌کاری مشروط در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. حسابداری مالی، 7(26)، 151-125.
دلاوری، سیدجواد و مهدوی، غلامحسین (1398). نیازهای گزارشگری مالی شرکت‌های کوچک: دیدگاه استادان حسابداری. مجله دانش حسابداری، 10(3)، 32-1.
رضازاده، جواد؛‌ عبدی، مصطفی و کاظمی‌علوم، مهدی. (1397). ویژگی‌های کمیته حسابرسی و تجدیدارائه‌صورت‌های مالی. پژوهش‌های حسابداری مالی، 3(32)، 16-1.
شاه‌مرادی، نسیم. (1399). مبانی و زمینه‌های ارزیابی اخلاقی حسابداران از تقلب: دیدگاه دین، فلسفه و محیط. بررسی‌های حسابداری وحسابرسی، 27(4)، 623-604.
کلباسی، ناصر و خسروی پور، نگار (1399). بررسی کیفیت گزارشگری مالی بر مبنای ویژگی‌های حسابرسی در زمان عرضه اولیه. مجله دانش حسابداری مالی، 7(4)، 177-155.
گرد، عزیز و میری پوده، میترا (1396). دیدگاه مدیریت خطا نسبت به کیفیت حسابرسی: حرکت به سمت مدل چند سطحی. پژوهش‌های مدیریت و حسابداری، 4(30)، 102-55.
References
Amir Azad, A., Hasanzadeh, R., Mohamadi, A., & Taghizadeh, H. (2019). Conceptual model of factors affecting the quality of financial reporting in Iran by background theorizing method. Financial Accounting Research, 4(38), 21-42 [In Persian].
Aphroditi J., Papadaki, O.C., & Pavlopoulou, L. (2021). Sources of corporate financing and operating performance: The effects of strategic ownership and financial restatements. Advances in International Accounting, 76(3), 28-60.
Cannon, M.D., & Edmondson, A.C. (2005). Failing to learn and learning to fail (intelligently): How great organizations put failure to work to innovate and improve. Long Range Planning, 38(3), 299-319.
Chen, D., Wang, F., & Xing, C. (2020). Financial reporting fraud and CEO pay-performance Incentives. Journal of Management Science and Engineering, 6(2), 197-210.
Chou, C.P., & Bentler, P.M. (1995). Estimates and tests in structural equation modeling. In R. H. Hoyle, Structural equation modeling: Concepts, issues and applications. California, Sage.
COSO (2013). Internal control—integrated framework. Framework and appendices. Jersey City (NJ): Committee of sponsoring organizations of the Tread way Commission.
Dastgir, M., & Saedi, R. (2020). The effect of delay in audit report and weakness of internal controls on the investment efficiency of companies listed on the Tehran Stock Exchange. Journal of Experimental Accounting Research, 10(35), 23-51 [In Persian].
Dastgir, M., Arabsalehi, M., & Javid, D. (2014). Investigating the effect of internal control quality on conditional conservatism in companies listed on the Tehran Stock Exchange. Financial Accounting, 7(26), 125-151 [In Persian].
Delavari, S.J. & Mahdavi, Gh. (2019). Small business financial reporting needs: The view of accounting professors. Journal of Accounting Knowledge, 10(3), 1-32 [In Persian].
Etemadi, H., Sari, M.A., & Javani Ghalandari, M. (2018). Possibility of restatement of financial statements with emphasis on the role of the auditor. Financial Accounting and Auditing Research, 10(37), 85-106 [In Persian].
Frese, M., & Keith, N. (2015). Action errors, error management, and learning in organizations. Annual Review of Psychology, 66(1), 661-687.
Hashedi, G.Kh., & Magalingam, P. (2021). Financial fraud detection applying data mining techniques: A comprehensive review from 2009 to 2019. Computer Science Review, 40, 28-55.
Gold, A., Gronewold, U., & Salterio, S.E. (2019). Error management in audit firms: Error climate, type, and originator. The Accounting Review, 89(1), 303–330.
Goodman, P.S., Ramanujam, R., Carroll, J.S., Edmondson, A.C., Hofmann, D.A., & Sutcliffe, K.M. (2011). Organizational errors: Directions for future research. Research in Organizational Behavior, 31, 151-176.
Gord, A., & Miripoodeh, M. (2019). An error management perspective on audit quality: Towards a multilevel model. Management and Accounting Research, 4(30), 55-102 [In Persian].
Hab, L.H., Müller, M.A., & Vergauwe, S. (2015). Tournament incentives and corporate fraud. Journal of Corporate Finance, 34, 251-267.
Hasas Yeghane, Y., Valizadeh Larijani, A., & Mohammadi, A. (2012) Investigating the impact of auditor industry expertise on financial reporting and capital market response. Journal of the Stock Exchange, 5(19), 43-64 [In Persian].
Hoseinzadeh, M., Valian, H., & Abdoli, M.R. (2021). Dynamic competitiveness and financial reporting quality. Journal of Accounting Knowledge, 12(44), 133-157 [In Persian].
Iqbal, A., Ali, F., Umar, M., Ullah, I., & Jebran, Kh. (2021). Product market competition and financial analysts’ forecast quality: The mediating role of financial reporting quality. Borsa Istanbul Review, 22(2), 248-256.
Kalbasi, N., & Khosravipoor, N. (2020). Investigating the quality of financial reporting based on audit characteristics at the time of initial public offering. Journal of Financial Accounting Knowledge, 7(4), 155-177 [In Persian].
Khodaee Valezaghard, M., & Yahyaee, M. (2010). Investigating the relationship between financial reporting quality and investment efficiency in Tehran Stock Exchange. Journal of Management Accounting, 3(2), 1-15 [In Persian].
Kosmidou, K., Kousenidis, D., Ladas, A., & Negkakis, C. (2020). Regulation of capital flows: Effects on liquidity and the role of financial reporting quality. Journal of Economic Behavior & Organization, (175), 86-97.
Hajiha, Z., & Naderi, M. (2019). Investigating the relationship between accounting quality and significant weaknesses in internal control. Financial Accounting Quarterly, 37, 95-118 [In Persian].
Li, V. (2019). The effect of real earnings management on the persistence and informativeness of earnings. British Accounting Review, 51(4), 402-423.
Pourheidari, O., Borhaninaghad, S., Mohammadrezakhani, V. (2016). Investigating the effect of audit quality on the timeliness of audit reports in companies listed on the Tehran Stock Exchange. Journal of Auditing Knowledge, 15(20), 85-104 [In Persian].
Pirveli, E. (2020). Earnings persistence and predictability within the emerging economy of Georgia. Journal of Financial Reporting and Accounting, 18(3), 563–589.
Rezazadeh, J., Abdi, M., & Kazemi Oloom, M. (2019). Features of audit committee and restatements of financial statements. Financial Accounting Research, 3(32), 1-16 [In Persian].
Seckler, Ch., Gronewold, U., & Reihlen, M. (2017). An error management perspective on audit quality: Toward a multilevel Model. Accounting, Organizations and Society, 27, 1-22.
Shaahmoradi, N. (2020). Fundamentals and contexts of accountants ethical evaluation of fraud: Religion, philosophy and environment. Accounting and Auditing Reviews, 27(4), 604-623 [In Persian].
Tashdidi, E., Sepasi, S., Etemadi, H., & Azar, A. (2019). Presenting a new approach in predicting and detecting financial statement fraud using the bee algorithm. Journal of Accounting Knowledge, 10(3), 139-167 [In Persian].