الگویی برای ارزیابی خطر تقلب در حسابرسی صورت‌های مالی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

2 دانشجوی دکتری گروه حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

10.22103/jak.2020.15880.3254

چکیده

هدف: هدف این تحقیق ارائه الگویی برای تشخیص و ارزیابی خطرهای تحریف بااهمیت ناشی از تقلب در حسابرسی صورت‌های مالی است.
 روش: به منظور دستیابی به این هدف، ابتدا پژوهش‌های انجام شده در این حوزه برای شناسایی شاخص‌های مؤثر بر ارزیابی خطر تقلب مطالعه و بررسی شد و با مصاحبه با خبرگان، شاخص‌های دیگر مؤثر بر ارزیابی خطر تقلب استخراج شد. نظر و عقیده خبرگان راجع به شاخص‌های استخراج شده از طریق پرسشنامه جمع‌آوری و با استفاده از روش دلفی فازی مورد اجماع قرار گرفت. پس از آن به منظور تعیین بار عاملی شاخص‌های هر یک از مؤلفه‌ها از آزمون تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد. رابطه تأثیر شاخص‌های مختلف بر ارزیابی خطر تقلب در قالب الگو‌سازی معادلات ساختاری سنجیده و الگوی پژوهش ارائه شد.
 یافته‌ها: نتایج پژوهش نشان داد که از تعداد 162 شاخص استخراج شده از مبانی نظری و پژوهش‌های انجام شده و مصاحبه، در قالب 5 مؤلفه، تعداد 146 شاخص، اجماع عمومی گروه دلفی را کسب نمود و با انجام تحلیل عاملی مشخص شد تعداد 144 شاخص از اهمیت کافی برخوردار بود.
 نتیجه‌گیری: مؤلفه‌های مؤثر بر ارزیابی خطر تقلب در حسابرسی صورت‌های مالی، به ترتیب اهمیت عبارت است از: ویژگی‌های صاحبکار، ویژگی‌های مؤسسه حسابرسی، ویژگی‌های کار حسابرسی، ویژگی‌های محیطی و ویژگی‌های شخصی حسابرس که حسابرسان باید برای ارزیابی خطر تقلب در حسابرسی صورت‌های مالی به نحو مناسب این شاخص‌ها را مورد توجه قرار دهند.

کلیدواژه‌ها


اعتمادی، حسین؛ عبدلی، لیلا. (1396). کیفیت حسابرسی و تقلب در صورت‌های مالی. دانش حسابداری مالی، 4(4)، 23-43.
بنی‌مهد، بهمن؛ گل‌محمدی، آرش. (1396). بررسی رابطه میان جو اخلاقی و هشداردهی در مورد تقلب از طریق مدل گزارشگری اختیاری در حرفه حسابرسی ایران. حسابداری ارزشی و رفتاری، 2(3)، 86-61.
بولو، قاسم؛ صادقی، پیمان. (1389). اثر ویژگی‌های اخلاقی فردی حسابرسان بر استفاده از راهنمای تصمیم در کشف تقلب مدیریت. اخلاق در علوم و فناوری، 5(3 و 4)، 83-74.
پورحیدری، امید؛ بذرافشان، سعید. (1390). اهمیت بسترهای خطر تقلب از دیدگاه حسابرسان مستقل. حسابداری مالی و حسابرسی، 3 (10)، 25-1.
پورحیدری، امید؛ بذرافشان، سعید. (1391). بررسی سودمندی استفاده از چک لیست راهنمای کشف تقلب در ارزیابی خطر تقلب. پژوهش‌های تجربی حسابداری، 1(3)، 86-69.
تشدیدی، الهه؛ سپاسی، سحر؛ اعتمادی، حسین؛ آذر، عادل. (1398). ارائه رویکردی نوین در پیش‌بینی و کشف تقلب صورت‌های مالی با استفاده از الگوریتم زنبور عسل. دانش حسابداری، 10(3)، 167-139.
حامدیان، حامد؛ وحیدی الیزی، ابراهیم. (1388). برداشت حسابرسان ایران از کارایی علائم خطر در کشف گزارشگری مالی متقلبانه. تحقیقات حسابداری، 3، 197-162.
رهروی دستجردی، علیرضا؛ فروغی، داریوش؛ کیانی، غلامحسین. (1397). ارزیابی خطر تقلب مدیران با استفاده از روش داده‌کاوی. دانش حسابداری، 9(1)، 114-91.
صفرزاده، محمدحسین. (1389). توانایی نسبت‌های مالی در کشف تقلب در گزارشگری مالی: تحلیل لاجیت. دانش حسابداری، 1(1)، 163-137.
فروغی، داریوش؛ خالقی، محسن؛ رسائیان، امیر. (1391). مفهوم اهمیت در حسابرسی صورت‌های مالی و تأثیر آن بر توجه حسابرسان در فرآیند کشف تقلب مدیران. پیشرفت‌های حسابداری دانشگاه شیراز، 4(3)، 135-111.
مسیح‌آبادی، ابوالقاسم؛ سرچمی؛ محمد. (1396). توانایی رویکردهای فازی در کشف تقلب در گزارشگری مالی و مقایسه کارایی آنها. دانش حسابداری، 8(4)، 190-161.
مهدوی، غلامحسین؛ قهرمانی، علیرضا. (1396). ارائه الگویی برای کشف تقلب به وسیله حسابرسان با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی. دانش حسابرسی، 17(67)، 70-45.
References
Advisory Committee on the Auditing Profession (2008). Final report of the advisory committee on the auditing profession to the U.S. department of the treasury. washington, D.C.: Advisory Committee on the Auditing Profession.
Banimahd, B., Golmohamadi, A. (2017). Investigating the relationship between ethical climate and whistleblowing through optional reporting model in Iran's audit profession. Iranian Journal of Value and Behavioral Accountings Achievements, 2(3), 61-86 [In Persian].
Bell, T.B., Carcello, J.V. (2000). A decision aid for assessing the likelihood of fraudulent financial reporting. Auditing: A Journal of Practice and Theory, 19(1), 169-183.
Bolo, G., Sadeghi, P. (2011). Individual ethical characteristics of charter accountants in use of decision guide for assessing management fraud. Journal of Ethics in Science and Technology, 5(3 & 4), 74-83 [In Persian].
Boritz, E., Kochetova-Kozloski, N., Robinson, L. (2011). Are fraud specialists effective at modifying audit programs in the presence of fraud risk? Working Paper, University of Waterloo.
Bowen, R.M., Call, A.C., Rajgopal, S. (2010). Whistle-blowing: target firm characteristics and economic consequences. The Accounting Review, 85(4), 1239-1271.
Cohen, J., Ding, Y., Lesage, C., Stolowy, H. (2011). Corporate fraud and managers’ behavior: Evidence from the press. Journal of Business Ethics, 95, 271-315.
Davidson, R., Dey, A., Smith, A. (2015). Executives’ 'off-the-job' behavior, corporate culture, and financial reporting risk. Journal of Financial Economics, 117(1), 5-28.
Dorminey, J.W., Fleming, A.S., Kranacher, M., Riley, R.A. (2012). The evolution of fraud theory. Issues in Accounting Education, 27(2), 555-579.
Etemadi, H., Abdoli, L. (2018). Audit quality and financial statement fraud. Journal of Financial Accounting Knowledge, 4(4), 23-43 [In Persian].
Favere-Marchesi, M. (2013). Effects of decomposition and categorization on fraud-risk assessments. Auditing: A Journal of Practice & Theory, 32(4), 201-219.
Foroghi, D., Khaleghi, M., Rassaiian, A. (2012). The concept of materiality in financial statement auditing and its effect on auditor, s attention in manager’s fraud detecting process, Journal of Accounting Advances, 4(1), 111-135 [In Persian].
Fortvingler, J., Szívós, L. (2016). Different approaches to fraud risk assessment and their implications on audit planning. Periodica Polytechnica Social and Management Sciences, 24(2), 102-112.
Hamedian, H., Vahidi Elizi, E. (2009). Iranian auditors' perceptions of the effectiveness of risk signals in detecting fraudulent financial reporting. Journal of Accounting Research, 3, 162-197 [In Persian].
Hamilton, E.L. (2016). Evaluating the intentionality of identified misstatements: how perspective can help auditors in distinguishing errors from fraud. Auditing: A Journal of Practice & Theory, 35(4), 57-78.
Hammersley, J.S. (2011). A review and model of auditor judgments in fraud-related planning tasks. Auditing: A Journal of Practice & Theory, 30(4), 101-128.
Hammersley, J.S., Johnstone, K.M., Kadous, K. (2011). How do audit seniors respond to heightened fraud risk? Auditing: A Journal of Practice and Theory, 30(3), 81-101.
Hammersley, J.S., Bamber, E.M., Carpenter, T.D. (2010). The influence of documentation specificity and fraud risk priming on auditor fraud judgments and evidence evaluation decisions. The Accounting Review, 85(2), 547-571.
Hoffman, V.B., Zimbelman, M.F. (2009). Do strategic reasoning and brainstorming help auditors change their standard audit procedures in response to fraud risk? The Accounting Review, 84(3), 811-837.
Hogan, C.E., Rezaee, Z., Riley, R.A., Velury, U.K. (2008). Financial statement fraud: Insights from the academic literature. Auditing: A Journal of Practice & Theory, 27(2), 231-252.
International Standard on Auditing 240 (ISA 240). (2009). The auditor’s responsibilities relating to fraud in an audit of financial statements.
Massihabadi, A., Sarchami, M. (2018). fuzzy approaches ability and their performance comparison to fraud detection in financial reporting. Journal of Accounting Knowledge, 8(4), 161-190 [In Persian].
Mahdavi, G., Ghahramani, A. (2017). Model of fraud detection by Auditors by artificial neural networks. Journal of Audit Science, 17(67), 45-70 [In Persian].
Mock, T.J., Srivastava, R.P., Wright, A. (2017). Fraud risk assessment using the fraud risk model as a decision aid. Journal of Emerging Technologies in Accounting, 14(1), 1-32.
Pourheydari, O., Bazrafshan, S. (2012). Importance of the fraud risk substrates in view of independent auditors. Journal of Financial Accounting and Auditing, 3(10), 1-25 [In Persian].
Pourheydari, O., Bazrafshan, S. (2012). An examination of the usefulness of fraud detection decision aid in assessment of management fraud risk. Journal of Empirical Research in Accounting, 1(3), 69-86 [In Persian].
Public Company Accounting Oversight Board (PCAOB) (2007). Observations on auditors’ implementation of PCAOB standards relating to auditors’ responsibilities with respect to fraud, http://pcaob.org/inspections/ other/01-22_release_2007-001.pdf.
Safarzadeh, M.H. (2010). the ability of financial ratios in detecting fraudulent financial reporting: Logit analysis. Journal of Accounting Knowledge, 1(1), 137-163 [In Persian].
Shelton, S.W., Whittington, O.R., Landsittel, D. (2001). Auditing firms' fraud risk assessment practices. Accounting Horizons, 15(1), 19-33.
Srivastava, R.P., Mock, T.J., Gao, L. (2011). The dempster-shafter theory: an introduction and fraud risk assessment illustration. Australian Accounting Review, 21(3), 282-291.
Tashdidi, E., Sepasi, S., Etemadi, H., Azar, A. (2019). new approach to predicting and detecting financial statement fraud, using the bee colony. Journal of Accounting Knowledge, 10(3), 139-167 [In Persian].
Trompeter, G.M., Carpenter, T.D., Desai, N., Jones, K.L., Riley, R.A. (2013). A synthesis of fraud related research. Auditing: A Journal of Practice & Theory, 32(1), 287-321.
Rahrovi Dastjerdi, A., Foroghi, D., Kiani, G. (2018). assessing managers fraud through analysis of board of directors report by data mining. Journal of Accounting Knowledge, 9(1), 91-114 [In Persian].
Van De Bunt, H. (2010). Walls of secrecy and silence: The madoff case and cartels in the construction industry. Criminology & Public Policy, 9(3), 435-453.
Wilks, T.J., Zimbelman, M.F. (2004). Decomposition of fraud-risk assessments and auditors’ sensitivity to fraud cues. Contemporary Accounting Research, 21(3), 719-745.