الگویی برای حاکمیت شرکتی در بانک‌های ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

2 استادیار گروه حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

3 دانشجوی دکتری گروه حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

10.22103/jak.2020.14544.3049

چکیده

هدف: با توجه به ماهیت خاص بانک‌ها در اقتصاد، استقرار حاکمیت شرکتی بر اساس الگویی جامع و منحصر به ‌فرد از اهمیت خاصی برخوردار است. هدف از این پژوهش، ارائه الگویی بومی برای حاکمیت شرکتی در بانک‌های ایران و شناسایی و طبقه‌بندی ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌های آن بوده است.
روش: مبانی نظری و پیشینة موضوع این پژوهش با استفاده از آخرین اصول و استانداردهای مرتبط داخلی و بین‌المللی پیرامون سیستم‌های بانکی مختلف در دنیا مورد بررسی قرار گرفت و با جمع‌آوری و تجمیع آنها، الگوی اولیه حاکمیت شرکتی برای بانک‌ها در چارچوب تفکر سیستمی تدوین شد و به روش دلفی فازی، مورد نظرخواهی از 110 نفر گروه خبرگان قرار گرفت.
یافته‌ها: بر اساس تجزیه ‌و تحلیل نظرات ارائه‌شده از سوی گروه خبرگان، کلیات الگوی سیستمی شامل 19 مؤلفه و 153 شاخص در قالب تفکر سیستمی مشتمل بر چهار بُعد عوامل محیطی، نهاده‌ها، فرایندها و اهداف و نتایج تأیید شد. همچنین 9 شاخص از بُعد محیطی، یک شاخص از بعد فرایندی و 7 شاخص از بعد نهاده‌ها مورد تأیید خبرگان واقع نشد.
نتیجه‌گیری: الگوی نهایی پژوهش حاضر با توجه به جامعیت و گستره شمول آن در تمامی ابعاد، می‌تواند به‌ عنوان معیاری برای استقرار حاکمیت شرکتی در بانک‌ها و ارزیابی وضعیت آنها مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


آذر، عادل؛ حمزه جونقانی، ستار؛ احمدی نیک جونقانی، پژمان. (1393). تئوری فازی و کاربرد آن در مدیریت. تهران: انتشارات صفار.
احمدی، فضل‌اله؛ نصیریانی، خدیجه؛ اباذری، پروانه. (1387). تکنیک دلفی: ابزاری در تحقیق. آموزش در علوم پزشکی. ۸(۱)، 185-175.
احمدی. مرتضی. (1392). الگوی ارتباط حاکمیت شرکتی با محافظه‌کاری در ایران. رساله دکتری. دانشکده حسابداری و مدیریت، دانشگاه علامه طباطبائی.
باباجانی، جعفر. (1391). نقش تفکر سیستمی در تحلیل نظام پاسخگویی و خرده نظام‌های تشکیل‌دهنده. تهران: مجموعه مقالات دانشگاه علامه طباطبائی، 285،238-213.
باباجانی، جعفر. (1394). حسابداری پیشرفته بخش عمومی. تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی، 20-11.
پرهیزگار، محمدمهدی؛ حسینی، روح‌اله. (1395). تجزیه‌وتحلیل و طراحی سیستم‌ها و روش‌ها. تهران: مرکز چاپ و توزیع دانشگاه پیام نور، چاپ ششم.
حساس‌یگانه، یحیی. (1385). حاکمیت شرکتی در ایران. حسابرس، 32، 90-32.
حسن‌زاده، علی؛ محمدعلیزاده، آرش. (1390). حاکمیت شرکتی در بانک‌ها. تازه‌های اقتصاد، 9(133)، 86-74.
دیانتی‌دیلمی، زهرا؛ ملک محمدی، هادی. (1392). بررسی تأثیر ویژگی‌های نظام راهبری شرکت بر کیفیت اطلاعات مالی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران. دانش حسابداری، 13، 170-150.
رحمان سرشت، حسین؛ هرندی، عطاءاله. (1396). بررسی اثر کنترل راهبردی حاکمیت شرکتی بر راهبری اثربخش شرکت‌های پذیرفته‌‌شده در بورس اوراق بهادار. مدیریت بازرگانی (دانش مدیریت)، 9(3)، 506-485.
رضائیان، علی. (1386). تجزیه‌وتحلیل و طراحی سیستم. تهران: سمت. چاپ یازدهم.
زاهدی، شمس‌السادات. (1395). تجزیه‌وتحلیل طراحی سیستم‌ها- مبانی سیستم‌های اطلاعاتی مدیریت. تهران: دانشگاه علامه طباطبائی. چاپ چهاردهم.
سلیمی، محمدجواد. (1390). الگوی برای رتبه‌بندی حاکمیت شرکتی در ایران، رساله دکتری. دانشکده حسابداری و مدیریت، دانشگاه علامه طباطبائی.
شریف‌زاده، فتاح. (1389). الگو تعالی سازمانی برای ارزیابی واحدهای عمومی و خدماتی زیرمجموعه شرکت IDco. مطالعات مدیریت صنعتی، 8(18)، 104-71.
مهدوی‌پارسا، علی. (1396). طراحی چارچوب حاکمیت شرکتی در بانکداری اسلامی. رساله دکتری، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام جعفرصادق (علیه‌السلام).
ناصری، امین. (1390). طراحی چارچوب حاکمیت شرکتی خوب در بنگاه‌های اقتصادی بخش عمومی. رساله دکتری، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی.
References
Ahmadi, F., Nasirian, K., Abazari, P. (2008). Delphi technique: A tool in research. Iranian Journal of Medical Education, 8(1), 185-175 [In Persian].
Ahmadi. M. (2013). The pattern of corporate governance and conservatism in Iran. Ph.D. Dessertation, Faculty of accounting and management, Allameh Tabataba'i University [In Persian].
Al Kahtani, F.S. (2013). Current practices of Saudi corporate governance: A case for reform. Thesis Submitted for the Degree of Doctor of Philosophy in Law, School of Law, Brunel University, London.
Azar, A., Hamzeh Jonghani, S., Ahmadi Nik Jonghani, P. (2014). Fuzzy theory and its application in management. Tehran: Safar Publications [In Persian].
Babajani, J. (2015). Advance public sector accounting. Allameh Tabataba'i University Press, 11-20 [In Persian].
Babajani, J. (2012). The role of systemic thinking in analyzing the accountability system and the constituent subsystems. Tehran: Proceedings of Allameh Tabataba'i University, 285, 238-213 [In Persian].
Basel Committee on Banking Supervision (BCBS). (2006). Enhancing corporate governance for banking organizations. Retrieved from: http://www.bis.org/ publ/ bcbs122.pdf.
Basel Committee on Banking Supervision (BCBS). (2015). Corporate governance principles for banks. Retrieved from: https://www.bis.org/bcbs/publ/d328.htm.
Chapra, M.U., Ahmed, H. (2002). Corporate governance in Islamic financial institution. Islamic Development Bank.
Cheng, C.H., Lin, Y. (2002). Evaluating the best main battle tank using fuzzy decision theory with linguistic criteria evaluation. European journal of operation Research, 142(1), 174-186.
Dianati Deilami, Z., Malek Mohammadi, H. (2013). Assessment of effect of corporate governance attitudes on financial Information’S quality of the firms listed in Tehran stock exchange. Journal of Accounting Knowledge, 4(13), 151-170 [In Persian].
Hassanzadeh, A., Mohammad Alizadeh, A. (2011). Corporate governance in banks. Tazehaye Eghtesad, 9(133), 86-74 [In Persian].
Hasas Yeganeh, Y. (2006), Corporate governance in Iran. Auditor Quarterly, 32, 32-90 [In Persian].
Hilb, M. (2012). Strategic dimension. In new corporate governance. Management for professionals. springer, Berlin, Heidelberg.
Islamic Financial Services Board (IFSB). (2006). Guiding principles on corporate governance for institutions offering only Islamic financial services (Excluding islamic insurance (takaful) institutions and islamic mutual funds). Retrieved from:http://www.ifsb.org/standard/ifsb3.pdfI.
Karsak, E.E. (2004). Fuzzy multiple objective programming framework to priori-tize design requirements in quality function deployment. Computers & Industrial Engineering, 47(2-3), 149-163.
Klir, G.J., Yuan, B. (1995). Fuzzy Sets and Fuzzy Logic-Theory and Application. New Jersey: Prentice-Hall Inc.
Lakshan, A.M.I., Wijekoon, W.M.H.N. (2012). Corporate governance and corporate failure. Procedia Economics and Finance, 2, 191-198.
Licht, A.N. (2014). Culture and law in corporate governance. Retrieved from: https://papers.ssrn.com/ sol3/papers.cfm? abstract_id=2405538.
Mahdavi Parsa, A. (2017). Designing a corporate governance framework in Islamic banking. Ph.D. Dessertation, Faculty of Islamic Studies and Management, Imam Jafar Sadegh University [In Persian].
Matoussi, H., Khemakhem, J.M.) 2012). International corporate governance and finance: Legal, cultural and political explanations. The International Journal of Accounting, 47(1), 1-43.
Naseri, A. (2011). Designing a good corporate governance framework in public sector enterprises. Ph.D. Dessertation, Faculty of management and accounting, Allameh Tabataba'i University [In Persian].
Organization for economic co-operation and development (OECD). (2015). OECD Principles of Corporate Governance Retrieved from:http://www.oecd.org/corporate/ principles-corporate-governance.htm
Parhisgar, M. M. Hosseini, R. (2016). Analysis and design of systems and methods. Tehran: Payam Noor University printing and distribution center, Sixth edition [In Persian].
Rahmanseresht, H., Harandi, A.O. (2017). Examining the impact of corporate governance strategic control on the effectiveness governance of corporation in stock market. Journal of Business Management, 9(3), 485-506 [In Persian].
Rezaian, A. (2007). System analysis and design. Tehran: SAMT Publications. Eleventh Edition [In Persian].
Tricker, B. )2015(. Corporate Governance: Principles, Policies, and Practices. U.K: Oxford University Press.
Salimi, M.J. (2011). A model for ranking corporate governance in Iran. Ph.D. Dessertation, Faculty of accounting and management, Allameh Tabataba'i University [In Persian].
Sharifzadeh, F. (2010). An organizational excellence model for evaluating service and public organization units, Operated under IDCO authority. Industrial Management Studies, 8(18), 71-104 [In Persian].
Solomon, J., Solomon, A. (2004). Corporate Governance and Accountability. John Wiley & Sons Ltd. West Sussex.
Stiles P., Taylor, B. (2002). Boards at work: How Directors View Their Roles and Responsibilities, Oxford University Press, Oxford.
Tricker, B. (2015). Corporate governance: Principles. Policies and Practices. U.K: Oxford University Press.
Zahedi, S.S. (2016). Systems design analysis - fundamentals of management information systems. Tehran: Allameh Tabataba'i University. Fourteenth edition [In Persian].
Zulkifli, H. (2009). Corporate governance: western and Islamic perspectives. International Review of Business Research Papers, 5(1), 277-293.