رویکردهای تصمیم گیری اخلاقی مدیران مالی شرکتها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار حسابداری دانشگاه شیراز، ایران

2 کارشناس ارشد حسابداری از دانشگاه شیراز

چکیده

هدف اصلی این پژوهش، شناسایی رویکردهای تصمیم‌گیری اخلاقی مدیران مالی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و عوامل مختلف تأثیرگذار بر آن‌هاست. به منظور رسیدن به این هدف، تعداد دوازده فرضیه تدوین شده است. در شش فرضیه اول، رویکردهای تصمیم‌گیری اخلاقی شامل منفعت‌گرایی، تفسیری، غیراخلاقی، مذهبی، وظیفه‌شناسی و عمل‌گرایی بررسی می‌شود. هدف شش فرضیه بعدی، شناسایی عوامل احتمالی تأثیرگذار بر این رویکردها است.
داده‌های مورد نیاز برای تجزیه و تحلیل آماری فرضیه‌های پژوهش از 63 شرکت و با استفاده از پرسشنامه‌ای حاوی 24 سؤال گردآوری شد. نتایج آزمون شش فرضیه اول نشان داد که مدیران مالی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، به رویکردهای تصمیم‌گیری اخلاقی منفعت‌گرایی، مذهبی و وظیفه‌شناسی معتقد هستند اما رویکردهای تصمیم‌گیری اخلاقی تفسیری، غیراخلاقی و عمل‌گرایی را باور ندارند. افزون بر این از نظر مدیران مالی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، قویترین رویکرد تصمیم‌گیری اخلاقی، منفعت‌گرایی و ضعیفترین آن، عملگرایی است. سرانجام، تجزیه و تحلیل آماری فرضیه‌های هفتم تا دوازدهم پژوهش نشان داد که به جز تأثیر متغیر سن بر رویکرد مذهبی، سایر عوامل مفروض که انتظار می‌رفت رویکردهای تصمیم‌گیری اخلاقی مورد بررسی را تحت تأثیر قرار دهد از نظر آماری معنادار نبود.

کلیدواژه‌ها


- رجبی، روح‌الله (1383). حرفه‌ای‌گری و حرفه حسابرسی. در مجموعه مقالات اولین همایش حسابرسی در  ایران، تهران: جامعه حسابداران رسمی ایران.
- صیادی تورانلو، حسین، جمالی، رضا و حبیب الله میرغفوری (1386). بررسی رابطه اعتقاد به آموز‌ههای مذهبی اسلام و هوش هیجانی دانشجویان. اندیشه نوین دینی. سال سوم. شماره یازدهم، 172-145.
- لاریجانی، صادق (مترجم) (1362). فلسفه اخلاق در قرن حاضر. تهران: مرکز انتشارات علمی و فرهنگی.
- مجتبوی، سید جلال‌الدین (مترجم) (1385). کلیات فلسفه. چ دوم. تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
- مدرس، احمد و افسانه رفیعی (1387). بررسی دیدگاه عمومی درباره رعایت آیین رفتار
حرفه‌ای توسط حسابرسان و ضمانت اجرایی آن در ایران. دانش حسابرسی. شماره 25 و 26، 20-4.
- مصباح یزدی، محمدتقی (1381).  فلسفه اخلاق، تهران: انتشارات اطلاعات.
- مغنیه، محمدجواد (1361). فلسفه اخلاق در اسلام، تهران، انتشارات بدر.
- منصوری، فردین (1383). اصول لازم برای تبیین نظام اخلاقی در حرفه حسابداری مستقل. در مجموعه مقالات اولین همایش حسابرسی در ایران. چاپ اول. تهران: جامعه حسابداران رسمی ایران.
- مهرانی، ساسان و مهدیس نعیمی (1382). تئوری اخلاقی و تأثیر فشار بودجه زمانی بر رفتار حسابرسان مستقل. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی. شماره 32، 61-43.
- نصری، عبدالله (1373)، خدا در  اندیشه بشر، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
- نیکخواه آزاد، علی (مترجم) (1379)،  بیانیه مفاهیم بنیادی حسابرسی. چ دوم. تهران: سازمان حسابرسی.
- یوسفیان، حسن (1385)،  نیاز به دین، چ چهارم. تهران: انتشارات کانون اندیشه جوان.
-Agarwal, J. and Malloy, D. C. (2000). The Role of Existentialism in Ethical Business Decision-making. Business Ethics: A European Review. Vol. 9, No. 3, 143-154.
- Barnett, T. and Valentine, S. (2004). Issue Contingencies and Marketers’ Recognition of Ethical Issues, Ethical Judgements and Behavioral Intentions. Journal of Business Research. Vol. 57, 338-346.
- Davidson, R. A., Douglas P. C. and shwartz, B. N. (2000). Differences in Ethical Judgements Between Male and Female Accountants. Working Paper. 1-24. 
- Dellaportas, S. and Davenport, L. (2008). Reflections on the Public Interest in Accounting. Critical Perspectives on Accounting. Vol. 19, 1080-1098.
- Everett, J., Green, D. and Neu, D. (2005). Independence, Objectivity and the Canadian CA Profession. Critical Perspectives on Accounting. Vol. 16, 415-440. 
- Flanagan, J. and Clarke, K. (2007). Beyond a Code of Professional Ethics: A Holistic Model of Ethical Decision-Making for Accountants. ABACUS. Vol. 43, No. 4, 488-518.
- Francis, J. R. (1990). After Virtue? Accounting as a Moral and Discursive Practice. Accounting, Auditing & Accountability Journal. Vol. 3, No. 3, 5–17.
- Hendrikson, E. S. and Vanbreda M. F. (1992). Accounting Theory. 5th, New York: IRWIN.
- Jones, A. (1998). The Next War: Over the Fate of the Earth. National Catholic Reporter. Vol. 35, No. 7, 20.
- Joseph, P. J. (2007). Good Governance and the IRS. Taxation of Exempts. Vol. 19, No. 2, 9-14.
- Karcher, J. N. (1992). Auditors’ Ability to Discern the Presence of Ethical Problems. Dissertation Submitted in Partial Fulfillment of the Requirement for the Degree of Doctor of Philosophy. The Florida State University.
- Keller, A. C., Smith, K. T. and Smith, L. M. (2007). Do Gender, Educational Level, Religiosity, and Work Experience Affect the Ethical Decision-making of U.S. Accountants?. Critical Perspectives on Accounting. Vol. 18, 299-314.
-Kocet, M. M. (2006). Ethical Challenges in a Complex World: Highlights of the 2005 ACA Code of Ethics. Journal of Counseling & Development. Vol. 84, 228-234.
- Korten, D. C. (1998). Do Corporations Rule the World? And Does It Matter?. Organization & Environment. Vol. 11, No. 4, 389-398.