بسط محورهای زمینه‌ای گزارشگری سرمایه فکری پایدار: ارزیابی استنتاج فازی زیرمجموعه‌های چند‌بخشی (k-fold)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه حسابداری، واحد بندرعباس، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرعباس، ایران.

2 گروه حسابداری، دانشکده مدیریت و مالی، دانشگاه خاتم، تهران، ایران.

چکیده

هدف: با ظهور مبنای سرمایه فکری، مزیت رقابتی به عنوان محور استراتژی‌های رقابتی مورد توجه قرار گرفت و دانش منتج از این رویکرد، مبنایی برای توسعه و جهت گیری‌های استراتژیک شرکت‌ها در عرصه‌های مختلف شرکت همچون مالی و حسابداری قرار گرفت. هدف این پژوهش چارچوب گزارشگری سرمایه فکری پایدار و ارزیابی مصادیق محوری در بستر شرکت‌های بازار سرمایه بود.
روش: روش‌شناسی مطالعه حاضر از منظر نتیجه توسعه‌ای و براساس نوع هدف اکتشافی و برای جمع‌آوری داده‌ها از مبنای کیفی و کمی استفاده شده است. جامعه آماری در بخش کیفی خبرگان دانشگاهی و در بخش کمی مدیران مالی شرکت‌های بازار سرمایه بودند. ابزارهای گردآوری داده‌ها در بخش کیفی مصاحبه و در بخش کمی مقیاس‌های فازی و چک لیست‌های مقایسه زبانی بودند. بنابراین، ابتدا از طریق سه مرحله کدگذاری نسبت به شناسایی ابعاد مدل اقدام شد و براساس تحلیل دلفی فازی از طریق میانگین بین راند اول و راند دوم دلفی برای تعیین سطح پایایی اقدام گردید. در نهایت از طریق آزمون‌های پیش فرض ابتدا نسبت به تعیین الگوی فازی مناسب اقدام شد و سپس جهت تعیین مطلوب‌ترین محور گزارشگری سرمایه فکری پایدار از تحلیل فازی سلسله مراتبی براساس رویکرد تودیم بهره برده شد.
یافته‌ها: نتایج در بخش کیفی از وجود ۳ مقوله و ۶ مؤلفه و 39 مضمون مفهومی در قالب یک مدل شش بعدی حکایت دارد. در بخش کمی نتایج نشان داد با تأیید ابعاد شناسایی شده از طریق تحلیل دلفی فازی، مطلوب‌ترین محور گزارشگری سرمایه فکری، مؤلفه گزارشگری سرمایه فناورانه است که نقش اثرگذارتری در گزارشگری پایدار می‌تواند ایفا نماید.
نتیجه‌گیری: این مطالعه جزء معدود مطالعه‌های اولیه است که از طریق گرندد تئوری نسبت به شناسایی و ارزیابی محورهای زمینه‌ای گزارشگری سرمایه فکری پایدار اقدام و انجام این پژوهش می‌تواند به توسعه ادبیات و کارکردهای شرکت‌های بازار سرمایه کمک نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

ضیا، فرناز؛ وکیلی‌فرد، حمیدرضا و صراف، فاطمه (1399). تأثیر گزارشگری پایداری بر کاهش عدم تقارن اطلاعاتی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. حسابداری مدیریت، 13(46)، 121-135 https://journals.srbiau.ac.ir/article_16419.html.
عبداله‌زاده، حسن و امین، وحید (1399). تأثیر نظریه رفتار برنامه‌ریزی شده، تعهد اخلاقی و ادراک ریسک بر تمایل به حسابداری و گزارشگری پایداری شرکتی. دستاوردهای حسابداری ارزشی و رفتاری، ۵(۹)، ۲۶۹-۲۹۹ https://aapc.khu.ac.ir/article-1-757-fa.html.
عبدی، مصطفی؛ کردستانی، غلامرضا و رضازاده، جواد (1398). طراحی الگوی منسجم گزارشگری پایداری شرکت‌ها. پژوهش‌های حسابداری مالی، 11(4)، 23-44 https://far.ui.ac.ir/article_24305.html.
عبدی، مصطفی؛ کردستانی، غلامرضا و رضازاده، جواد (1399). گزارشگری پایداری: رتبه‌بندی محرک‌ها و شاخص‌ها. پژوهش‌های تجربی حسابداری، 10(2)، 71-114 DOI: 10.22051/jera.2019.25698.2404.
کلالیان‌مقدم، هما؛ مهارتی، یعقوب؛ اشرفی، مجید و خوراکیان، علیرضا (1399). شناسایی عوامل مؤثر بر تشخیص فرصت‌ها برای خلق ارزش اجتماعی در ایران: نظریه‌پردازی داده‌بنیاد با رویکرد ظاهرشونده (گلیزری). علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، 17(1)، 141-87 https://social.um.ac.ir/article_29569.html.
نیک‌بخت، محمدرضا و کلهرنیا، حمید (1398). تدوین مدل گزارشگری سرمایه فکری در شرکت‌های دانش بنیان ایرانی. حسابداری ارزشی و رفتاری، ۴(۷)، ۳۰۷-۲۷۱ https://aapc.khu.ac.ir/article-1-549-fa.html.
References
Abeysekera, I. (2021). Intellectual capital and knowledge management research towards value creation. From the Past to the Future. Journal of Risk and Financial Management, 14(238), 1-18. https://doi.org/10.3390/jrfm14060238.
Zia, F., Vakili Fard, H.R., & Saraf, F. (2020). The effect of sustainability reporting on reducing information asymmetry of companies listed in Tehran Stock Exchange. Management Accounting, 13(46), 121-135. https://journals.srbiau.ac.ir/ article_16419.html [In Persian].
Abdolahzadeh, H., & Amin, V. (2020). The effect of the theory of planned behavior, moral obligation and risk perception on the willingness to accounting and corporate sustainability reporting. Value and Behavioral Accounting Achievements Quarterly, 5(9), 269-269. https://aapc.khu.ac.ir/article-1-757-fa.html [In Persian].
Abdi, M., Kordestani, Gh., & Rezazadeh, J. (2019). Designing a consistent model for corporate sustainability reporting. Financial Accounting Research, 11(4), 23-44. https://far.ui.ac.ir/article_24305.html?lang=en [In Persian].
Kolayeean Moghadam, H., Maharati, Y., Ashrafi, M., & Khorakiyan, A. (2020). Identifying factors affecting the recognition of opportunities for social value creation in Iran: Data base theorizing with an emergent approach (Glyzeri). Ferdowsi University of Mashhad Social Sciences, 17(1), 87-141. https://social.um.ac.ir/article_29569.html [In Persian].
Nikbakhat, M.R., & Kalhornia, H. (2019). Compilation of intellectual capital reporting model in Iranian knowledge-based companies. Journals of Value and Behavioral Accounting, 4(7), 271-307. https://aapc.khu.ac.ir/article-1-549-fa.html [In Persian].
Abdi, M., Kordestani, Gh., & Rezazadeh, J. (2020). Sustainability reporting: Ranking drivers and indicators. Empirical Accounting Research, 10(2), 114-71. DOI: 10.22051/jera.2019.25698.2404 [In Persian].
Alfraih, M.M. (2018). Intellectual capital reporting and its relation to market and financial performance, International Journal of Ethics and Systems, 34(3), 266-281. https://doi.org/10.1108/IJOES-02-2017-0034.
An, Y., Davey, H., & Eggleton, I.R.C. (2011). Towards a comprehensive theoretical framework for voluntary IC disclosure. Journal of Intellectual Capital 12, 571-585. https://doi.org/10.1108/14691931111181733.
Atan, R., & Rahim, A. (2012). Corporate reporting of intellectual capital: Evidence from Ace Market of Bursa Malaysia, IEEE Symposium on Humanities, Science and Engineering Research, 5(2), 1021-1026. https://doi.org/10.1109/-SHUSER.2012.6268779.
Belal, A.R., Mazumder, M.M.M., Ali, M. (2018). Intellectual capital reporting practices in an Islamic bank: A case study, Business Ethics, the Environment & Responsibility, 28(2), 206-220. https://doi.org/10.1111/beer.12211.
Beltramino, N.S., Garcia-Perez-de-Lema, D., & Valdez-Juarez, L.E. (2022). The role of intellectual capital on process and products innovation. Empirical study in SMEs in an emerging country. Journal of Intellectual Capital, 23(4), 741-764. https://doi.org/10.1108/JIC-07-2020-0234.
Charmaz, K. (2011). Grounded theory methods in social justice research. The Sage Handbook of Qualitative Research, 4(3), 359-380 https://www.scirp.org/reference/referencespapers?referenceid=975630.
Dalwai, T., & Sewpersadh, N.S. (2021). Intellectual capital and institutional governance as capital structure determinants in the tourism sector. Journal of Intellectual Capital, 24(2), 430-464. https://doi.org/10.1108/JIC-03-2021-0085.
De Villiers, Ch., & Sharma, U. (2020). A critical reflection on the future of financial, intellectual capital, sustainability and integrated reporting, Critical Perspectives on Accounting, 70(3), 201-235. https://doi.org/10.1016/j.cpa.2017.05.003.
European Commission. (2006). Reporting intellectual capital to augment research, development and innovation in SMEs. http://europa.eu.int/comm./research/rtdinfo/index_en.html.
Farooq, M.B., Zaman, R., Sarraj, D., & Khalid, F. (2021). Examining the extent of and drivers for materiality assessment disclosures in sustainability reports. Sustainability Accounting, Management and Policy Journal, 12(5), 965-1002. https://doi.org/10.1108/SAMPJ-04-2020-0113.
Fernández, W.D. (2004). The grounded theory method and case study data in IS research: issues and design. In Information Systems Foundations Workshop: Constructing and Criticizing, 1(1), 43-59. https://www.academia.edu/-1321137/The_grounded_theory_method_and_case_study_data_in_IS_research_issues_and_design.
Galabova, L., & Ahonen, G. (2011). Is intellectual capital‐based strategy market‐based or resource‐based? On sustainable strategy in a knowledge‐based economy, Journal of Human Resource Costing & Accounting, 15(4), 313-327. https://doi.org/10.1108/14013381111197243.
Glaser, B.G. (1992). Theoretical sensitivity: Advances in the methodology of grounded theory. Mill Valley, Calif.: Sociology Press https://www.amazon.com/Theoretical-Sensitivity-Advances-Methodology-Grounded/dp/1884156010.
Glaser, B.G., & Holton, J. (2007). Remodeling grounded theory. Historical Social Research/Historische Sozialforschung. Supplement, 19(32), 47-68. DOI: https://doi.org/10.17169/fqs-5.2.607.
Haladu, A., & Bin-Nashwan, S.A. (2021). The moderating effect of environmental agencies on firms’ sustainability reporting in Nigeria. Social Responsibility Journal, 18(2), 388-402. https://doi.org/10.1108/SRJ-07-2020-0292.
Khandelwal, C., Kumar, S., & Sureka, R. (2022). Mapping the intellectual structure of corporate risk reporting research: a bibliometric analysis. International Journal of Disclosure and Governance, 19(2), 129-143. https://doi.org/10.1057/-s41310-022-00141-9.
Laughlin, R. (2010). A comment on towards a paradigmatic foundation for accounting practice, Accounting, Auditing & Accountability Journal, 23(6), 759-763. https://doi.org/10.1108/09513571011065853.
Lu, W. (2016). An exploration of the associations among corporate sustainability performance, corporate governance, and corporate financial performance. Ph.D. Dissertation, University of Texas, https://rc.library.uta.edu.
Matos, F., Vairinhos, V., & Godina, R. (2020). Reporting of intellectual capital management using a scoring model. Sustainability, 12(19), 80-106. https://doi.org/10.3390/su12198086.
Parshakov, P., & Shakina, E. (2020). Do companies disclose intellectual capital in their annual reports? New evidence from explorative content analysis. Journal of Intellectual Capital, 21(6), 853-871. https://doi.org/10.1108/JIC-03-2019-0040.
Ramírez, Y., Tejada, Á., & Sánchez, M.P. (2022). Determinants of online intellectual capital disclosure by Spanish local governments, Journal of Intellectual Capital, 23(2), 249-289. https://doi.org/10.1108/JIC-03-2020-0086.
Rossi, M., Festa, G., Chouaibi, S., Fait, M., & Papa, A. (2021). The effects of business ethics and corporate social responsibility on intellectual capital voluntary disclosure. Journal of Intellectual Capital, 22(7), 1-23. https://doi.org/-10.1108/JIC-08-2020-0287.
Salvi, A., Vitolla, F., Giakoumelou, A., Raimo, N., & Rubino, M. (2020). Intellectual capital disclosure in integrated reports: The effect on firm value, Technological Forecasting and Social Change, 160(3), 27-54. https://doi.org/-10.1016/j.techfore.2020.120228.
Speziale, H.S., Streubert, H.J., & Carpenter, D.R. (2011). Qualitative research in nursing: Advancing the humanistic imperative. Lippincott Williams & Wilkins https://www.scirp.org/reference/ReferencesPapers?ReferenceID=1477785.
Sujan, A., & Abeysekera, I. (2008). Intellectual capital reporting practices of the top Australian firms. Australia Accounting Review, 17(42), 71-83. https://doi.org/10.1111/j.1835-2561.2007.tb00445.x.
Swarnapali, R. (2020). Consequences of corporate sustainability reporting: Evidence from an emerging market, International Journal of Law and Management, 62(3), 243-265. https://doi.org/10.1108/IJLMA-12-2017-0294.
The Association of Chartered Certified Accountants. (2015). Corporate Reporting (CR), Chapter 17, Florida: Kaplan Publishing.
Wang, Zh., Cai, Sh., Liang, H., Wang, N., & Xiang, E. (2021). Intellectual capital and firm performance: the mediating role of innovation speed and quality. The International Journal of Human Resource Management, 32(6), 1222-1250. https://doi.org/10.1080/09585192.2018.1511611.
Yi, A., Davey, H.E., & Wang, Z. (2015). Intellectual capital disclosure and the information gap: Evidence from China. Advances in Accounting, incorporating Advances in International Accounting, 31(2), 179-187. https://doi.org/-10.1016/j.adiac.2015.09.001.
Yu, A.L., Garcia-Lorenzo, L., & Kourti, I. (2017). The role of Intellectual Capital Reporting (ICR) in organizational transformation: A discursive practice perspective. Critical Perspectives on Accounting, 41(4), 1-15. https://doi.org/-10.1016/j.cpa.2017.01.003.
Strauss, A.L., & Corbin, J. (1990). Basics of qualitative research: Grounded theory procedures and techniques. Thousand Oaks, CA: Sage Publications https://methods.sagepub.com/book/basics-of-qualitative-research.
Sihotang, P., & Sajaya, Y. (2016). Reporting Intellectual Capital in Annual Reports: Evidence from Indonesia. Indonesian Capital Market Review, 1(1), 125-152 https://doi/org/10.21002/icmr.v1i2.3653.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 08 آبان 1401
  • تاریخ بازنگری: 29 بهمن 1401
  • تاریخ پذیرش: 08 اسفند 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار