الگوی رفتار ناکارآمد حسابرسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حسابداری، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران.

2 استاد گروه حسابداری، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران.

3 دانشیار گروه حسابداری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

4 دانشیار گروه حسابداری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

10.22103/jak.2022.18344.3595

چکیده

هدف: ارائه الگوی رفتار ناکارآمد حسابرسی با توجه به ویژگی‌های محیطی و شرایط حاکم بر حرفه حسابرسی کشور است.
 روش: از آنجا که نظریه‌ای در زمینه رفتار ناکارآمد وجود نداشته و در کشور ما نیز پژوهش جامعی در این زمینه صورت نگرفته است و همچنین با توجه به اینکه حرفه حسابرسی در ایران از منظر اندازه مؤسسات حسابرسی، سازوکار نظارتی، سازوکار انتخاب و تعویض حسابرس و اجرای فرایندهای حسابرسی دارای ویژگی‌های خاص خود است، می‌توان از روش نظریه‌پردازی داده‌بنیان استفاده نمود. به‌جهت سرعت و بالابردن دقت در انجام تحلیل از نرم‌افزار مکس‌کیودی‌ای استفاده گردید. جامعه آماری پژوهش شامل شرکا و مدیران مؤسسات حسابرسی، مدیران سازمان حسابرسی، مدیران نهاد‌های ناظر بر حرفه حسابرسی و سایر صاحب‌نظران در زمینه کیفیت حسابرسی است. با توجه به هدف پژوهش، از روش نمونه‌گیری گلوله برفی برای مصاحبه عمیق استفاده شده است.
 یافته‌ها: یافته‌ها حاکی از ارائة الگوی یکپارچه و مناسب برای شرایط حاکم بر حرفه حسابرسی ایران است. این الگو شامل شرایط علی، عوامل مداخله‌گر، شرایط زمینه‌ای و راهبردهای مربوط به رفتار ناکارآمد حسابرسی و پیامدهای آن است.
 نتیجه‌گیری: مطابق نتایج پژوهش، شرایط علی اثرگذار بر رفتار ناکارآمد حسابرسی عبارت بودند از: اخلاق حرفه‌ای شرکا و مدیران مسئول، دانش و تجربه شرکا و مدیران مسئول و برنامه‌ریزی، نظارت و سرپرستی. شرایط مداخله‌گر عبارت بودند از: پاسخ‌خواهی اثربخش از حسابرسان، کنترل کیفیت جامعه، تناسب بازار کار، فشار اقتصادی، ساختاریافتگی مؤسسه، ماندگاری در حرفه و فشار زمانی. عوامل زمینه‌ای نیز شامل دولتی یا خصوصی بودن اقتصاد، فرهنگ مشارکت و توسعه یافتگی حرفه حسابرسی بودند.

کلیدواژه‌ها


ابولمعالی، خدیجه (1391). پژوهش کیفی از نظریه تا عمل. چاپ اول، تهران، نشر علم.
احمدزاده، زاهد؛ یعقوب‌نژاد، احمد و وکیلی‌فرد، حمیدرضا (1400). تأثیر تعهد نسبت به منافع‌عموم و الزام به استقلال بر ارزش‌های حرفه‌ای (ارزش‌های‌اخلاقی) در مؤسسات حسابرسی. مجله دانش حسابداری، 12(2)، 138-123.
اشتراوس، انسلم و کربین، جولیت (1396). مبانی پژوهش کیفی فنون و مراحل تولید نظریه زمینه‌ای. چاپ ششم، ابراهیم افشار، تهران، نشر نی.
اکبری، محسن؛ محفوظی، غلامرضا و هوشمند، رضوان (1395). عوامل مؤثر بر رفتار ناکارآمد و اثر آن بر تغییر شغل حسابرسان. پژوهش‌های تجربی حسابداری، 5(19)، 126-103.
حساس یگانه، یحیی (1383). سقوط اخلاق حرفه‌ای و فروپاشی انرون. حسابرس، 27، 47-42.
فراستخواه، مقصود (1396). روش تحقیق کیفی در علوم اجتماعی با تأکید بر نظریه برپایه (گرندد تئوری GTM). چاپ چهارم، تهران، نشرآگاه.
کرمی، غلامرضا؛ وکیلی فرد، حمیدرضا و مزینانی، مهدی (1395). بررسی ارتباط بین فشار زمانی، پیچیدگی کار و اثربخشی حسابرسی در دیوان محاسبات کشور. دانش حسابرسی، 16(63)، 34-5.
رستگاری، نجمه و مهدوی، غلامحسین (1399). تخصص حسابرس در صنعت و ساختار بازار حسابرسی. مجله دانش حسابداری، 11(4)، 128-97.
رستمی نیا، رضا؛ حجازی، رضوان؛ طالب نیا، قدرت‌الله و حسن‌زاده برداران، رسول (1399). تأثیر منبع کنترل و تعهد سازمانی بر پذیرش رفتار ناکارآمد حسابرسی بر اساس تئوری رفتار برنامه ریزی شده. دوفصلنامه حسابداری ارزشی و رفتاری، 5(10)، 129-103.
شیخی گرجان، مینا؛ نوروش، ایرج و محمدی ملقرنی، عطاالله (1399). جایگاه راهبرد تجاری در ارتقای کیفیت حسابرسی با تأکید بر عواملی محیطی ایران. مجله دانش حسابداری, 11(3)، 66-35.
لاری دشت بیاض، محمود؛ صالحی، مهدی و زاهدی، مرضیه (1396). بررسی رفتار ناکارآمد حسابرسان و روابط کاری با سرپرستان، نقش تعدیلی جو اخلاقی مدیران. دو فصلنامه حسابداری ارزشی و رفتاری، 2(3)، 146-111.
مداحی، آزاده (1391). تدوین مدل کیفیت حسابرسی، رساله دکتری، دانشگاه تهران.
مهرانی، ساسان (1380). تأثیر فشار بودجه زمانی بر رفتار حسابرسان مستقل تحت تئوری عدالت نسبی. رساله دکتری، دانشگاه تهران.
مهرانی، ساسان و نعیمی، مهدیس (1382). تئوری اخلاقی و تأثیر بودجه زمانی بر رفتار حسابرسان مستقل. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 10(2)، 61-43.
مرادی، مهدی؛ رستمی، امین و اباذری، زهره (1395). بررسی عوامل مؤثر بر اعمال رفتارهای ناکارآمد حسابرسان. حسابداری مالی، 8(30)، 64-40.
نیکخواه آزاد، علی (1379). بیانیه مفاهیم بنیادی حسابرسی. چاپ اول، تهران، انتشارات سازمان حسابرسی.
References
Abolma’ali, K. (2012). Qualitative research from theory to practice. First Edition, Tehran, Alam Publishing [In Persian].
Ahmadzadeh, Z., Yaghoobnezhad, A., & Vakilifard, H. (2021). The effect of auditors’ commitment to public interests and independence enforcement on professional values (ethical values) in audit firms. Journal of Accounting Knowledge, 12(2), 123-138 [In Persian].
Akbari, M., Mahfoozi, G., & Houshmand, R. (2016). Factors affecting dysfunctional behavior and turnover of auditors in audit institutions. Journal of Empirical Research in Accounting, 5(19), 103-126 [In Persian].
Alderman, W., & Deitrick, J.W. (1982). Auditors’ perception of time budget pressures and premature sign offs: A replication and extension. Auditing: A Journal of Practice & Theory, 2(1), 54-68.
Andreas. (2016). Interaction between Time Budget Pressure and Professional Commitment towards Underreporting of time bihavior. Procedia- Social and Behavioral Sciences, 219, 91-98.
Carcello, J., & Roger, H. (1992). Audit Quality Attributes: The Perceptions of Audit Partners, Preparers, and Financial Statement Users. Auditing: A Journai of Practice & Theory, 11(1), 453-467
Chan, K., Kleinman, G., & Lee, P. (2009). The impact of Sarbanes‐Oxley on internal control remediation. International Journal of Accounting & Information Management, 1(17), 53-65.
Creswell, J.W. (2005). Educational Research: Planning, Conducting, and Evaluating Quantitative and Qualitative Research (2nd edition). Nebraska, University of Nebraska – Lincoln.
Donnelly, D., Quirin, J., & O'Bryan, D. (2003). Auditor acceptance of dysfunctional audit behavior: An explanatory model using auditor's personal characteristics. Behavioral Research in Accounting, 15, 87-110.
Donnelly, D., Quirin, J., & O'Bryan, D. (2006). Attitudes toward dysfunctional audit behavior: The effects of locus of control, organizational commitment, and position. The Journal of Applied Business Research, 1(19), 95-108.
Faraskhah, M. (2017). Qualitative research method in social sciences with emphasis on grounded theory (GTM ground theory). Fourth edition, Tehran, Nashr Agah [In Persian].
Hassas Yeganeh, Y. (2013). The fall of professional ethics and the collapse of Enron. Auditor, 27, 47-42 [In Persian].
Herrbach, O. (2001). Audit quality, auditor behavior and the psychological contract. European Accounting Review, 4(10), 787-802.
Karmi, Gh., Vakili Fard, H.R., & Mazinani, M. (2015). Investigating the relationship between time pressure, work complexity and audit effectiveness in the National Accounts Court. Auditing Knowledge, 16(63), 5-34 [In Persian].
Keller, C., Smith, K., & Smith, M. (2007). Do gender, educational level, religiosity, and work experience affect the ethical decision-making of U.S, accountants? Critical Perspectives on Accounting, 18(3). 299-314.
Lari Dasht Bayaz, M., Salehi, M., & Zahedi, M. (2017). Dysfunctional auditor behavior and working relationships with supervisors, managers moderating role of ethical climate. Journal of Value & Behavioral Accounting, 2(3), 111-146 [In Persian].
Maddahi, A. (2013). Development of audit quality model. Ph.D. Dissertation, University of Tehran [In Persian].
Margheim, L., & Kelley, T. (1990). The impact of time budget pressure personality, and leadership variables on dysfunctional auditor behavior. Auditing: A Journal of Practices & Theory, 9, 21-42.
Margheim, L., & Pany, K. (1986). Quality control, premature signoff, and underreporting of time: Some empirical findings. Auditing: A Journal of Practice & Theory, 5(2), 50-63.
Margheim, L., Kelley, T., & Pattison, D. (2005). An empirical analysis of the effects of auditor time budget pressure and time deadline pressure. The Journal of Applied Business Research, 21(1), 23-36.
McDaniel, L. (1990). The effects of time pressure and audit program structure on audit performance. Journal of Accounting Research, 28(2), 267-285.
Mehrani, S. (2001). The effect of time budget pressure on the behavior of independent auditors under the equity theory, Ph.D. Dissertation, University of Tehran [In Persian].
Mehrani, S., & Naimi, M. (2003). Ethical theory and the effect of time budget on the behavior of independent auditors, Accounting and Auditing Reviews, 10(2), 43-61 [In Persian].
Moradi M., Rostami A., & Abazari Z. (2016). Investigating the determinants of dysfunctional auditing behaviors. Quarterly Financial Accounting Journal, 8(30), 40-64 [In Persian].
Nikkhah Azad, A. (2000). Statement of fundamental concepts of auditing. First Edition, Tehran, Audit Organization Publications [In Persian].
Otley, D., & Pierce, B. (1996). Auditor time budget pressure: consequences and antecedents. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 1(9), 31-58.
Paino, H., Ismail, Z., & Smith, M. (2014). Modelling dysfunctional behavior: Individual factors and ethical financial decision. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 145, 116-128.
Paino, H., Smith, M., & Ismail, Z. (2012). Auditor acceptance of dysfunctional behavior: An explanatory model using individual factors. Journal of Applied Accounting Research, 1(13), 37-55.
Rastegari, N., & Mahdavi, G. (2020). Auditor specialization in the industry and audit market structure. Journal of Accounting Knowledge, 11(4), 97-128 [In Persian].
Rostaminia, R., Hejazi, R., Talebnia, G., & Baradaran Hasanzadeh R. (2021). The effect of locus of control and organizational commitment on acceptance of dysfunctional audit behavior based on the theory of planed behavior. Journal of Value & Behavioral Accounting, 5(10).129-103 [In Persian].
Sheikhi Garjan, M., Noravesh, I., & Mohamadi Molgharani, A. (2020). The position of business strategy in improving audit quality with emphasis on environmental factors in Iran. Journal of Accounting Knowledge, 11(3), 35-66 [In Persian].
Smith, R., & Hutton, M. (1995). Underreporting time: An analysis of current tax practice. Journal of Applied Business Research (JABR), 1(11), 39-45.
Strauss, A., & Corbin, J. (2016). Basics of qualitative research techniques and stages of production of grounded theory. 6th edition, Ebrahim Afshar, Tehran, Ney Publishing [In Persian].
Sulistiyo, H., & Ghozali, I. (2017). The role of religious control in dysfunctional audit behavior: an empirical study of auditors of public accounting firm in Indonesia. Journal of Applied Business Research (JABR), 5(35), 1047–1058.
Svanberg, J., & Öhman, P. (2016). Does Ethical Culture in Audit Firms Support Auditor Objectivity? Accounting in Europe, 1(13), 65-79.
Sweeney, B., & Pierce, B. (2006) Good hours, bad hours and auditors' defense mechanisms in audit firms. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 6(19), 858-892.
Tervo, W., Smith, M., & Pitman, M. (2014). Dysfunctional auditor behavior: the effects of tone at the top and supervisors’ relationships. Research on Professional Responsibility and Ethics in Accounting, 17, 47-77.
Willett, C., Page, M. (1996). A survey of time budget pressure and irregular auditing practices among newly qualified UK chartered accountants. British Accounting Review, 28, 101-120.
Yuen, D., Law, P., Lu, C., & Guan, J. (2013). Dysfunctional auditing behavior: empirical evidence on auditors' behavior in Macau. International Journal of Accounting & Information Management, 3(21), 209-226.