طراحی مدل کارکرد استعاره حسابداری گفتمان: نظریه داده ‌بنیاد و تحلیل ماتریس تفسیری فازی (FISM)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه حسابداری، واحد نور، دانشگاه آزاد اسلامی، نور، ایران.

2 دانشیار گروه حسابداری، واحد بندرگز، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرگز، ایران.

3 استادیار گروه حسابداری، واحد نور، دانشگاه آزاد اسلامی، نور، ایران.

4 استادیار گروه ریاضیات مالی و آمار، واحد نور، دانشگاه آزاد اسلامی، نور، ایران.

10.22103/jak.2021.18394.3603

چکیده

هدف: هدف پژوهش طراحی مدل کارکرد استعاره‌ حسابداری گفتمان براساس نظریه داده‌بنیاد و تحلیل ماتریس تفسیری فازی بود.
روش: روش شناسی این پژوهش آمیخته بود که در بخش کیفی از تحلیل گرندد تئوری براساس رویکرد گلیزر جهت تدوین مدل و در بخش کمی از تحلیل تفسیری ساختاری فازی استفاده شد. در واقع هدف از انجام تحلیل در بخش کیفی ارائه ی مدل و در بخش کمی، تعیین تأثیرگذارترین مؤلفه‌ی شناسایی شده در تحلیل داده بنیاد بود. جامعه هدف در بخش کیفی ۱۲ نفر از متخصصان دانشگاهی بودند که چه به لحاظ علمی و چه به لحاظ تجربی، خبره تلقی می‌شدند. فرآیند انتخاب افراد شیوه‌ نمونه‌گیری نظری براساس دانش تجربی در حرفه حسابرسی بود. اما جامعه هدف در بخش کمی ۲۵ نفر از مدیران بخش حسابداری شرکت‌های بازار سرمایه بودند که براساس تجربه‌های کاری و سطح دانش فنی و تخصصی از طریق نمونه گیری غیراحتمال انتخاب شدند. باتوجه به ماهیت تحلیل ماتریس تفسیری فازی که بر تعداد مشارکت‌کنندگان محدود در انجام پژوهش تاکید دارد، این تعداد از مشارکت‌کنندگان مورد تأیید بود.
یافته‌ها: نتایج پژوهش در بخش کیفی از وجود ۳ مقوله، ۶ مؤلفه و ۳۶ کد مفهومی حکایت دارد که کارکرد استعاره‌ گفتمان در حسابداری را در قالب یک مدل پکپارچه ۶ ضلعی بسترسازی نموده است. همچنین نتایج در بخش کمی از اولویت‌بندی مؤلفه‌های حسابداری گفتمان در ۵ سطح از مدل ماتریسی حکایت دارد که سطح پنجم تأثیرگذارترین مؤلفه و در سطح اول کم اثرگذارترین مؤلفه‌های مرتبط با هریک از مقوله‌های پژوهش تفکیک شدند.
نتیجه‌گیری: لذا مشخص شد، مؤلفه‌ کارکرد هنجارسازی اعتماد به دانش حسابداری « » به عنوان معیار مقوله‌ی سازوکار فرهنگی حسابداری گفتمان به استفاده‌کنندگان تأثیرگذارترین مؤلفه‌ی حسابداری گفتمان است.

کلیدواژه‌ها


اسماعیل‌پور، رضا؛ آذر، عادل و شاه‌‌محمدی، محمد (1396). ارائه مدل ساختاری تفسیری از شاخص‌های انتخاب تأمین‌کننده مبتنی بر مسئولیت اجتماعی شرکت، مطالعات مدیریت صنعتی، 15(47)، 70-45.
اعتمادی، حسین؛ معروفی، احمدرضا و محمدی‌شاد، زهره (1399). گفتمان مالی‌سازی مستتر در روش‌های حسابداری ایران. مطالعات تجربی حسابداری مالی، 17(67)، 27-56.
رمضان‌احمدی، محمد (1388). مقایسه تحلیلی کاربرد رویکرد دستوری و رویکرد اثباتی در فرآیند نظریه‌پردازی در حوزه معرفتی حسابداری. پژوهش‌های حسابداری مالی، 1(1)، 71-88.
سامی، سیامک؛ خسروی‌پور، نگار و لشگری، زهرا (1400). تأثیر کاربرد استعاره دیالکتیکی بر فرآیند بلوغ مذاکره حسابرسان. مجله دانش حسابداری، 13(1)، 121-139.
مهرانی، ساسان و ناظمی، امین (۱۳۸۶). بررسی هماهنگ سازی حسابداری در سطح بین المللی با استفاده از دیدگاههای دیالکتیک هگل، هم ریختی و دانش. مجله حسابدار، ۱۸۷(۲)، ۳۵-۴۴.
میرزائی، سعیده؛ عبدلی، محمدرضا و کوشکی‌جهرمی، علیرضا (1399). بررسی تأثیر لحن بدبینانه گزارشگری مالی بر گزارشگری مالی متهورانه: حفاظت از حقوق سهامداران. مطالعات تجربی حسابداری مالی، 17(65)، 109-138
ولیان، حسن؛ کوشکی جهرمی، علیرضا و بودلائی، حسن (۱۳۹۹). استعاره‌ها و کاربردهای جدید در مدیریت، انتشارات اندیشه احسان، تألیف دیوید برکس، تهران.
References
Adger, W.N. & Whitby, M.C. (1993). Natural-resource accounting in the land-use sector: Theory and practice. European Review of Agricultural Economics, 20(1), 77-97.
Ahmadpour, A., & Ghahramani, H. (2010). Study of accounting information’s reliability qualitative characteristic in earning quality measures of Companies. Accounting and Auditing Review, 16(4), 44-63 [In Persian].
Ajmera, P., & Jain, V. (2020). A fuzzy interpretive structural modeling approach for evaluating the factors affecting lean implementation in Indian healthcare industry, International Journal of Lean Six Sigma, 11(2), 376-397.
Akyuz, E., & Celik, E. (2015). A Fuzzy DEMATEL method to evaluate critical operational hazards during gas freeing in crude oil tankers. Journal of Loss Prevention in the Process Industries, 38(2), 243-253.
Aleksandrov, E., Bourmistrov, A., & Grossi, G. (2019). Participatory budgeting as a form of dialogic accounting in Russia: Actors’ institutional work and reflexivity trap, Accounting. Auditing & Accountability Journal, 31(4), 1098-1123.
Almqvist, R., Grossi, G., Van Helden, G.J., & Reichard, C. (2013). Public sector governance and accountability. Critical Perspectives on Accounting, 24(7/8), 479-487.
Aly, D., El-Halaby, S., & Hussainey, K. (2018). Tone disclosure and financial performance: Evidence from Egypt. Accounting Research Journal, 31(1), 63-74.
Amernic, J., & Craig, R. (2009). Understanding accounting through conceptual metaphor: Accounting is an Instument? Critical Perspectives on Accounting, 20(8), 875-883.
Aversano, N., Polcini, P.T., Sannino, G., & Agliata, F. (2019). Integrated popular reporting as a tool for citizen involvement in financial sustainability decisions, in Caruana, J., Brusca, I., Caperchione, E., Chen, S. and Manes Rossi, F. (Eds). Financial Sustainability of Public Sector Entities, Palgrave Macmillan, Cham, Switzerland, 185-205.
Bebbington, J., Brown, J., Frame, B., & Thomson, I. (2007). Theorizing engagement: The potential of a critical dialogic approach. Accounting, Auditing and Accountability Journal, 20(3), 356-381.
Bellucci, M., Simoni, L., Acuti, D., & Manetti, G. (2019). Stakeholder engagement and dialogic accounting: Empirical evidence in sustainability reporting. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 32(5), 1467-1499.
Bergmann, M. (1979). Metaphor and formal semantic theory. Poetics, 8(1/2), 213-230.
Bordt, M. (2018). Discourses in ecosystem accounting: A survey of the expert community, Ecological Economics, 144(3), 82-99.
Brown, J. (2009). Democracy, sustainability and dialogic accounting technologies: Taking pluralism seriously. Critical Perspectives on Accounting, 20(3), 313-342.
Corrigan, L.T. (2018). Budget making: the theatrical presentation of accounting discourse. Critical Perspectives on Accounting, 55(4), 12-32.
Craig, R.T. (1999). Communication theory as a field. Communication Theory, 9(2), 119-161.
Craig, R.T. (2008). Communication as a field and discipline, in Donsbach, W. (Ed.), The International Encyclopedia of Communication, Wiley-Blackwell, Malden MA, 2(2), 675-688.
Doris, M., Merkl-Davies N., & Brennan, M. (2017). A theoretical framework of external accounting communication: research perspectives, traditions, and theories. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 30(2), 1-56.
Esmaeilpour, R., Azar, A., & ShahMohammadi, M. (2017). An interpretative structural model on effective factors of the suppliers’ selection based on CSR. Industrial Management Studies, 15(47), 45-70 [In Persina]
Etemadi, H., Maroufi, A., & Mohammadi shad, Z. (2020). The subtle financialization discourse in Iranian accounting procedures. Empirical Studies in Financial Accounting, 17(67), 27-56 [In Persian].
Glaser, B.G. (1992). Theoretical sensitivity: Advances in the methodology of grounded theory. Mill Valley, Calif.: Sociology Press.
Godowski, Ch., Negre, E., & Verdier, M.A. (2021). Toward dialogic accounting? Public accountants’ assistance to works councils − A tool between hope and illusion. Critical Perspectives on Accounting, 69(3), 124-149.
Gray, R., Brennan, A., & Malpas, J. (2014). New accounts: Towards a reframing of social accounting. Accounting Forum, 38(4), 258-273.
Grossi, G., Biancone, P.P., Secinaro, S., & Brescia, V. (2021). Dialogic accounting through popular reporting and digital platforms. Meditari Accountancy Research, 29(7), 75-93.
Jones, A., & Willis, M. (2003). The challenge of XBRL: business reporting for the investor. Balance Sheet, 11(3), 29-37.
Kingston, K.L., Furneaux, C., De Zwaan, L., & Alderman, L. (2020). From monologist to dialogic: Accountability of nonprofit organizations on beneficiaries’ terms. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 33(2), 447-471.
Littlejohn, S.W., & Foss, K.A. (2011). Theories of human communication. Tenth edition, Waveland Press, Long Grove IL.
Malthus, S., & Fowler, C. (2009). Perceptions of accounting: A qualitative New Zealand study. Pacific Accounting Review, 21(1), 26-47.
Mcgoun, E.G., Bettner, M.S., & Coyne, M.P. (2007). Pedagogic metaphors and the nature of accounting signification. Critical Perspectives on Accounting, 18(2), 213-230.
Mehrani, S., & Nazemi, A. (2007). Investigating international accounting synchronization using Hegel's dialectical perspectives on coherence and knowledge. Journal of Accounting, 187(2), 44-35 [In Persian].
Walters York, M.L. (1996). Metaphor in accounting discourse, Accounting. Auditing & Accountability Journal, 9(5), 45-70.
Mirzayee, S., Abdoli, M., & Koushki Jahromi, A. (2020). Financial reporting language bad on aggressive financial reporting investor protection. Empirical Studies in Financial Accounting, 17(65), 109-138 [In Persian].
Piotrowski, S., Grimmelikhuijsen, S., & Deat, F. (2019). Numbers over narratives? How government message strategies affect citizens’ attitudes. Public Performance and Management Review, 42(5), 1005-1028.
Ramezan Ahmadi, M. (2009). Applying normative approach vs. positive approach in theorizing process in accounting: an analytical comparison. Journal of Financial Accounting Research, 1(1), 71-88 [In Persian].
Rutherford, B.A. (2002). The production of narrative accounting statements: An exploratory study of the operating and financial review. Journal of Applied Accounting Research, 6(3), 25-56.
Sami, S., Khosravipour, N., & Lashgari, Z. (2021). Effect of dialectical metaphor of auditors' negotiation maturity process. Journal of Accounting Knowledge, 13(1), 121-139 [In Persian].
Strauss, A.L., & Corbin, J. (1998). Basics of qualitative research: Grounded theory: Procedures and Technique. (2nd Edition); Sage, Newbury Park, London.
Valiyan, H., Koushki Jahromi, A., & Boudlayee, H. (2020). New metaphors and applications in management, andisheh ehsan publications, by David Brex, Tehran [In Persian].
Webber, B. (2006). Accounting for discourse relations: Constituency and dependency, Variations on Themes by Ronald M. Kaplan, CSLI Publications.
Whittington, G. (1987). Positive accounting: A review article. Accounting and Business Research, 2(2), 327-336.
Yen, A.C., Riley, T.J., & Liao, P. (2017). Chinese vs US investors’ reactions to accounting narratives: An experiment. Asian Review of Accounting, 25(4), 526-548.
Yusuf, J.E.W., & Jordan, M.M. (2012). Effective popular financial reports: the citizen perspective. Journal of Government Financial Management, 61(4), 44-49.
Zambo, F., & Beltrachi, G. (2016). City of Turin’s (Italy) populaf financial Reporting is credit positive. Moody’s Public Sector Europe.
Zulkifli, N., & Abdullah, L. (2015). Integration of fuzzy AHP and interval type-2 fuzzy DEMATEL: An application to human resource management. Expert Systems with Applications, 42(9), 4397-4409.