تحلیل نقش حسابداران مدیریت به عنوان مشاوران استراتژیک شرکت‌ها براساس آزمون الگوی اقتضایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حسابداری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 استاد حسابداری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

3 دانشیار حسابداری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران.

10.22103/jak.2019.13627.2929

چکیده

هدف: هدف از این پژوهش، تحلیل نقش حسابداران مدیریت به عنوان مشاوران استراتژیک مدیران برمبنای تئوری اقتضایی است. بدین منظور 14 ابزار حسابداری مدیریت مرتبط با برنامه‌ریزی، تصمیم‌گیری و کنترل بر مبنای طبقه‌بندی آیفک (IFAC) و 12 عامل اقتضایی مؤثر برآن شناسایی شده است.
روش: برای بررسی موضوع، براساس الگوی معادلات ساختاری، داده‌های 117 شرکت تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از نرم‌افزار رهاورد نوین، پایگاه اینترنتی بورس اوراق بهادار تهران، وب سایت بانک مرکزی و یک پرسشنامه استاندارد جمع‌آوری شد و نتایج براساس آزمون t و ماتریس اهمیت- عملکرد عوامل تحلیل شد.
یافته‌ها: نتایج پژوهش نشان می‌دهد که 9 عامل اقتضایی منابع انسانی، محیط اقتصادی، استراتژی سازمان، بخش حرفه‌ای، تکنولوژی، محیط رقابتی، عوامل فرهنگی، اندازه سازمان و ساختار سازمانی در استفاده از اطلاعات حسابداران مدیریت برای برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری شرکت موثراند و 3 عامل اقتضایی محیط خارجی، منابع مالی و حمایت مدیران ارشد بر استفاده از گزارش‌های حسابداران مدیریت تأثیر معناداری ندارند.
نتیجه‌گیری: یافته‌ها نشان می‌دهد که 2 عامل محیط اقتصادی و محیط خارجی، مهم‌ترین موانع استفاده از گزارش‌های حسابداران مدیریت هستند؛ لذا به مدیران شرکت‌ها پیشنهاد می‌شود در محیط اقتصادی پرتلاطم کشور، جهت برنامه‌ریزی، تصمیم‌گیری و کنترل عملیات؛ استراتژی‌های ارائه شده در گزارش‌های حسابداران مدیریت را مد نظر قرار دهند.

کلیدواژه‌ها


خداداد کاشی، فرهاد؛ زراء نژاد، منصور؛ یوسفی حاجی‌آباد، رضا (1391). بررسی اثرات ساختار بازار بر نوآوری و تحقیق و توسعه در صنایع کارخانه‌ای ایران. پژوهش‌هایاقتصادی، 13(4)، 25-1.
حساس یگانه، یحیی؛ دیانتی دیلمی، زهرا؛ نوروزبیگی، ابراهیم (1390). بررسی وضعیت حسابداری مدیریت در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران.حسابداریمدیریت، 4(8)، 18-1.
داوری، علی؛ رضا زاده، آرش (1395). الگو‌سازی معادلات ساختاری با نرم‌افزار PLS . چاپ سوم، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی.
دولو، مریم؛ درگاهی، حسین؛ حکمت، مریم (1396). اثر چرخۀ تجاری بر رابطۀ سودآوری و اهرم مالی. پژوهش‌های حسابداری مالی، 9(33)، 65-49.
دیانتی دیلمی، زهرا (1391). تأثیر سرمایه فکری برحسابداری مدیریت شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. حسابداری مدیریت، 5(14)، 99-85.
رضایی، مهدی؛ پارسا، حجت؛ مهربانیان، سیما (1396). تأثیر رشد اقتصادی و تحریم‎های اقتصادی بر چسبندگی هزینه در شرکت‎های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 24(4)، 572-551.
رهنمای رودپشتی، فریدون؛ نیکومرام، هاشم؛ بنی‌طالبی دهکردی، بهاره (1395). نظام اطلاعات حسابداری مدیریت مبتنی بر شبکه کنشگران. چاپ اول، انتشارات ترمه، تهران.
رهنمای رودپشتی، فریدون؛ بیات، علی (1391). تعامل سازمانی حسابداری مدیریت و حاکمیت شرکتی: تبیین یک روش نوین برای تفسیر مشکل نمایندگی. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 1(1)، 18-1.
رهنمای رودپشتی، فریدون (1396). دایره المعارف نظریه شناسی و نظریه پردازی در حسابداری مدیریت جلد 1 و2. چاپ اول، انتشارات ترمه، تهران.
صیادی سومار، علی؛ نصری، خدیجه؛ سبزعلی پور، فرشاد (1397). تکامل ابزارهای حسابداری مدیریت; راهکاری برای کاهش سایه شوم تجدید ارائه فرصت طلبانه. حسابداری مدیریت،11(38)، 78-59.
طالبی، بهمن؛ بحری ثالث، جمال (1397). بررسی ارتباط بین اجزای سیستم حسابداری مدیریت، ابهام، عدم تمرکز و عملکرد مدیران شرکت‌های تولیدی شهرستان بناب. حسابداری مدیریت، 11(36)، 30-15.
عرب مازار یزدی، محمد؛ ناصری، احمد؛ نکوئی زاده، مریم؛ مرادی، امیر (1396). بررسی تأثیر انعطاف‌پذیری سیستم اطلاعاتی حسابداری برعملکرد شرکت با رویکرد قابلیت‌های پویا. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 24(2)، 242-221.
موسوی، سیدرضا؛ جباری، حسین؛ طالب بیدختی، عباس (1394). حاکمیت شرکتی و تجدید ارائه صورت‌های مالی. پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 7(25)، 130-126.
هادیان، محمد؛ محمدزاده، امیر؛ ایمانی، علی؛ گلستانی، مینا. (1385). تحلیل و برآورد هزینۀ تمام شدۀ خدمات با استفاده از روش حسابداری تقلیلی - مرحله‌ای. حسابداری سلامت، 12(37)، 48-39.
ویکراماسینگ، دانتور؛ آلاواتاج، چاندانا. (1397). تحولاتدر حسابداریمدیریت، جلد اول،. چاپ دوم، ترجمه رضوان حجازی، محمد حیدری و اکبر کنعانی، انتشارات ترمه، تهران.
References
Abdel-Kader, M., Luther, R. (2008). The impact of firm characteristics on management accounting practices: A UK-based empirical analysis. British Accounting Review, 40(1), 2-27.
Abdel-Kader, M., Robert, L., IFAK, S. (2006). Conception of the evolution of management accounting: A research note. Advances in Management Accounting, 15, 229-247.
Abdullah, S.N., Mohamad, Y., Mohamad, N. (2010). Financial restatements and corporate governance among malaysian listed companies. Managerial Auditing Journal, 25, 526-552.
Abugalia, M. (2011). The influence of business environment on the effectiveness of management accounting practices: Evidence from Libyan companies. http//eprints.hud.ac.
Ajibolade, S.O. (2010).Management accounting systems, percieved enviromental uncertainty and companies performance in Nigeria. International Journal of the Academic Research, 2(1).195-201.
Askary, S. (2006). Accounting professionalism a cultural perspective of developing countries. Managerial Auditing Journal, 21, 102-111.
Arabmazar Yazdi, M., Nasseri, A., Nekoee Zadeh, M., Moradi, A. (2017). The impact of accounting information system flexibility on firm performance with dynamic capabilities approach. Journal of Accounting and Auditing Review, 24(2), 221-242 [In Persian].
Arpan, J.S., Radebaugh, L.H. (1985). International Accounting and Multinational Enterprises. 2nd. Edition, Wiley.
Badertscher, B., Daniel, A., Colling. W., Tomas, Z. (2012). Discretionary accounting choices and the predictive ability of accruals with respect to future cash flows. Journal of Accounting and Economics, 53(1), 330-352.
Balsam, S., Fernando, G.D., Tripathy, A. (2011). The impact of firm strategy on performance measures used in executive compensation. Journal of Business Research,64, 187-193.
Bartol, K.M., Martin, D.C., Tein, M.H., Matthews, G.W.(1995). Management: A pacific rim focus, sydney: McGraw-hill book company.
Belkaoui, A. (1983). Economic, political, and civil indicators and reporting and disclosure adequacy: empirical investigation. Journal of Accounting and Public Policy, 2(3), 190-207.
Bergh, D. Lawless, M.W. (1998). Portfolio restructuring and limits to hierarchical governance The effects of environmental uncertainty and diversification strategy. Organization Science, 9(1), 87-102.
Chenhall, R.H. (2003). Management control systems design within its organizational context. Findings from contingency-based research and directions for the future. Accounting, Organizations and Society, 28(2), 127-168.
Davallou, M., Dargahi, H., Hekmat, M. (2017). Business cycles effect on relationship between financial leverage and profitability. Financial Accounting Researches, 9(33), 49-65 [In Persian].
Davari, A., Reza Zadeh, A. (2016). Structural Equation Modeling with Software PLS, Jahad University Press, Third Edition, Tehran, Iran. [In Persian].
Demerjian, P.R., Baruch, L., McVay, S .(2012). Quantifying managerial ability: A new measure and validity tests. Management Science, 58(7), 1229–1248.
Dianati Deilami, Z. (2012). The effect of intellectual capital on management accounting of listed companies in Tehran Stock Exchange. Management Accounting Journal, 5(14), 85-99 [In Persian].
Doupnik, T.S. Salter, S.B. (1995). External environment, culture and accounting practice: A preliminary test of a general model of international accounting development. International Journal of Accounting, 30(3), 189-207.
Earley.J.S. (1995). Recent developments in cost accounting and the managerial analysis. Journal of Political Economy, 63, 227-227.
Ferrara, L.W. (1995). Cost /managemant Accounting: the 21 Century Paradigm. Management Accounting, 77(6), 30-36.
Firer, S., Williams, M. (2003). Intellectual capital and traditional measure corporate performance. Journal of Intellectual Capital, 4(3), 348-360.
Gary Rob, S.J. (1988). Towards a theory of cultural influence on the development of accounting systems internationally. Abacus, 24(1), 1-15.
Gul, F. (1991). The effects of management accounting systems and environmental uncertainty on small business managers' performance. Accounting & Business Research, 22, 57-61.
Hadianm, M., Mohammadzade, A., Imani, A., Golestani, M. (2009). Analysis and unit cost estimation of services using step-down method in fatemieh hospital of semnan university of medical sciences-2009. Journal of Health Administration, 12(37). 39-48 [In Persian].
Haldma, T., Lääts, K. (2002). Influencing contingencies on management accounting practices in Estonian manufacturing companies. Working Paper, Tartu University.
Hofstede, G. (2001). Culture's Consequences: Comparing Values, Behaviors, Institutions, and Organizations Across Nations (2nd ed,),Thousand Oaks, CA: Sage.
Horngren, C., Datar, S., Rajan, M. (2012). Cost Accounting: A Managerial Emphasis, 14th Edition. Upper Saddle River: Prentice Hall.
Hasas Yeganeh, Y., Dianati Deylami, Y., Deilami, Z., Norouzbeigi, E. (2011). Management accounting practices in the firms listed on the Tehran Stock Exchanged: An empirical examination. Management Accounting Journal, 4(8), 1-18 [In Persian].
Kader, M.A., Luther, R. (2004). An empirical investigation of the evolution of management accounting practices. WP No: 04/06.
Amal, S. (2015). Historical Evolution of Management Accounting. The Cost and Management, 4(43), 12-19.
Khandwalla, P.N. (1972). The Effect of different types of competition on the use of management controls. Journal of Accounting Research, 10(2), 275-285.
Khodadad Kashi, F., Zara Nejad, M., Yousefi Hajiabad, R. (2012), The impact of market structure on innovation and research and development in Iran's industrial industries, Journal of Economic Research, 13(4), 1-25 [In Persian].
Kirk, D. (1984). Standards and other requisites of professionalism. The saxe lectures in accounting at baruch college the city university of New York, New York.
Laitinen, E.K. (2001). M anagement accounting change in small technology companies: Towards a mathematical model of the technology firm. Management Acoounting Research, 12(4), 507-541.
Lawrence, P.R., Lorch, J.W. (1967). Organisation and environment: managing differentiation and integration. Working Paper, Harvard University, Graduate School of Business Administration.
Leventis, S., Weetman, P., Caramanis, C. (2011). Agency costs and product market competition: the case of audit pricingin Greece. The British Accounting Review, 43, 112–119.
Li, X. (2010). The impact of product market competition on quantity and quality of voluntary disclosures. Review of Accounting Studies, 15, 663-711.
Luther, R.G., Longden, S. (2001). Management accounting in companies adapting to structural change and volatility in transition economies: A South African study. Management Accounting Research, 12(3), 299-320.
Mashayekh, S., Sheri, S., Shahi, M. (2011). The role of R&D and capital budgeting decisions in it firms. Accountant Journal, 226, 50–55 [In Persian].
Merchant, K.A. (1981). The design of the corporate budgeting system:influences on managerial behavior & performance. The Accounting Review, 56, 813–829.
Mousavi, S.R., Jabbari, H., Taleb Bidokhty, A. (2015). Corporate governance and financial restatements. Financial Accounting and Audit Research, 7(25), 130-126 [In Persian].
Porter, M. (2001). Strategy and the Internet. Harvard Business Review, 79(3(, 62-78.
Rahnamay Roodposhti, F. (2017). Encyclopedia of Theorist and Theorizing in Management Accounting, Volume 1 & 2. Termeh book. First Edition, Tehran, Iran [In Persian].
Rahnamay Roodposhti, F., Bayat, A. (2012). Institutional relationship between management accounting and corporate governance: A new institutional method to interpret of agency problem. Journal of Accounting Knowledge and Management Auditing, 1(1), 1-18 [In Persian].
Rahnamay Roodposhti, F., Nikomaram, H., Banitalebi Dehkordi, B. (2016). Management Accounting Information System Based Network of Actor. Termeh book. First Edition, Tehran, Iran [In Persian].
Rajiv, D.B., Raj, M., Arindam, T. (2014). Does a differentiation strategy lead to more sustainable financial performance than a cost leadershipstrategy?. Management Decision, 52(5), 872-896.
Rezaei, M., Parsa, H., Mehrabaniyan, S. (2017). The Effect of economic growth and sanctions on cost stickiness in listed firms on the Tehran Stock Exchange. Journal of Accounting and Auditing Review, 24(4), 551-572 [In Persian].
Sayadi Somar, A. Nasri, K., Sabzalipoor, F. (2018). Evolution management accounting tools: The solution to reduce the ominous shadow opportunistic restatements. Management Accounting Journal, 11(38), 59-78 [In Persian].
Schwarze, F., Wüllenweber, K., Hackethal, A. (2007). Drivers of and barriers to management accounting change. Journal of Management Accouting Research, 2, 1-46.
Schwarzea, F., Wüllenweberb, K. (2013). Drivers of and barriers to management accounting change in an ERP, environment. International Journal of Business and Economic Sciences Applied Research, 6(2), 149-174.
Shao-His, C. (2011). Environmental coping capacity, environmental uncertainty and performance. Cademy of Management Journal, 30(4), 798-807.
Soobaroyen, T. (2008). The effectivness of management accounting systems. Managerial Auditing Journal , 23(2), 187-219.
Al-Rehman, S.M.(2011).Which management accounting techniques influence profitability in the manufacturing sector of Pakistan. Pakistan Business Review,13(4), 53-105.
Talebi, B., Bahri Sales, J. (2018). The relationship between management accounting system Components, task uncertainty, decentralization and performance of managers manufacturing company Bonab. Management Accounting Journal,11(36), 15-30 [In Persian].
Tayles, M., Richard, H., Saudah, S. (2007). Intellectual capital, management accounting practices and corporate performance; Perceptions of managers. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 20(4), 522-523.
Teerooven, S. (2008). The Effectivness Of Management Accounting Systems. Managerial Auditing Journal, 23(2), 187-219.
Teng, M., Li, Ch. (2011). Product Market Competition, Board Structure and Disclosure Quality. .Frontiers of Business Research in China, 5(2), 291- 316.
Tillema, S. (2005). Towards an integrated contingency framework for MAS sophistication: Case studies on the scope of accounting instruments in Dutch power and gas companies. Management Accounting Research, 16, 101-129.
Uyar, A. (2010). Cost and management accounting practices: a survey of manufacturing companies. Eurasian Journal of Business and Economics, 3(6), 133-125.
Verbeeten, F. (2010). The impact of business unit strategy, structure and technical innovativeness on change in management accounting and control systems at the business unit level: An empirical anahysis. International Journal of Management, 27(1), 123-143.
Wang, J.Y. (2010). Product market competition and audit fees. Electronic copy availableat: http:// ssrn،com/ abstract= 1697685.
Wallace, R.S.O., Gernon, H. (1995). International accounting research: A review of its ecology. contending theories and methodologies. Journal of Accounting Literature, 14, 54-106.
Wickramasing, D., Alawataj, C. (2018). Developments in Management Accounting. Second Edition,Translator Hejazi, R. Heydari, M and Kanaani, A.Terme book, Tehran [In Persian].
Will, S. (2006). Management accounting and corporate governance: An institutional interpretation of the agency problem. Management Accounting Research, 17, 389–408.